Ticaret Bakanlığı 2022 yılı dış ticaret verilerine göre, 2022 yılı Ocak-Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre, ihracat yüzde 12,9 oranında artışla 254 milyar 210 milyon dolar, ithalat yüzde 34,3 oranında artışla 364 milyar 395 milyon dolar olarak gerçekleşti.

2022 yılında dış ticaret hacmi bir önceki yıla oranla yüzde 24,6 oranında artarak 618 milyar 605 milyon dolar oldu.

2022 yılında 60 il ihracatını artırdı
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerinden derlediğimiz bilgilere göre, 2022'de iller bazında yapılan ihracat (serbest bölgelerden yapılan ihracat hariç) yüzde 9,72 artarak 226 milyar 596 milyon dolara yükseldi. Geçen yıl boyunca ülke genelindeki 81 ilden 60'ı ihracatını artırırken, 2 kentin rakamlarında kayda değer değişim gözlenmedi.

Geçen yıl en yüksek ihracatı 99,37 milyar dolarla İstanbul yaparken, onu 19,24 milyar dolarla Kocaeli, 16,16 milyar dolarla Bursa, 13,92 milyar dolarla İzmir takip etti.

Ankara 11,58 milyar dolar, Gaziantep 10,52 milyar dolar, Manisa 5,20 milyar dolar, Sakarya 4,93 milyar dolar, Denizli 4,70 milyar dolar, Hatay 3,56 milyar dolar ihracat gerçekleştirdi. Konya, Kayseri, Adana, Mersin, Antalya, Tekirdağ, Kahramanmaraş, Eskişehir, Samsun, Trabzon ve Mardin de 1 milyar doları aşan iller arasında yer aldı.

1 milyar doları aşan kentlerde en yüksek artış
Geçen yıl ihracatı 1 milyar doları aşan il sayısı 21 olurken, bu kentler arasında dış satımını oransal bazda en çok artıran yüzde 26,4 ile Muğla oldu. Muğla'nın ihracatı 774,04 milyon dolardan 978,75 milyon dolara yükseldi. Muğla'yı yüzde 24,3 ile Ankara, yüzde 20,7 ile Adana, yüzde 18,01 ile Tekirdağ, yüzde 16,2 ile Aydın, yüzde 14,8 ile Mersin, yüzde 13,8 ile İzmir takip etti. İhracat artış oranı İstanbul'da yüzde 11,8 olarak gerçekleşti.

En yüksek artış Yozgat ve Tunceli'de
2022 yılı boyunca ihracatı en çok artan il yüzde 244,1 ile Yozgat oldu. Bu kentin ihracatı 16,4 milyon dolardan 56,5 milyar dolara yükseldi. Yozgat'ı yüzde 127,1 ile Tunceli (755,4 bin dolar), yüzde 104,5 ile Muş (4,6 milyon dolar), yüzde 87,8 ile Bingöl (8,8 milyon dolar) izledi.

İhracatı en çok artan iller arasında Nevşehir yüzde 81,5 ile beşinci, Şanlıurfa yüzde 54,7 ile altıncı, Hakkari yüzde 49,8 ile yedinci, Bitlis yüzde 47,6 ile sekizinci, Kırklareli yüzde 35,5 ile dokuzuncu, Bayburt yüzde 33,5 ile onuncu sırada yer aldı.

Yalova ve Van'da düşüş
Geçen yıl Sinop ve Manisa'nın ihracatı neredeyse değişmezken, 7 kentin (Trabzon, Burdur, Erzurum, Gümüşhane, Sakarya, Giresun ve Şırnak) dış satımında düşüş tek hane olarak gerçekleşti.

En yüksek düşüş yüzde 41,2 ile Yalova'nın ihracatında gerçekleşirken, bu ilin dış satımı 855,7 milyon dolardan 503,1 milyon dolara geriledi. Yalova'yı yüzde 31,5 ile Van, yüzde 26,8 ile Niğde, yüzde 22,8 ile Karabük, yüzde 20,7 ile Zonguldak izledi.​​​​​​

İthalat-ihracat dengesi 2022: Dış ticarette son 27 yılın en yüksek açığı
Türkiye’de dış ticaret açığı 2022 yılında 110 milyar doları aştı. Bu 1996 yılından bu yana görülen en yüksek dış ticaret açığı oldu. 

İhracatın ithalatı karşılama oranı 2022 yılında yüzde 70 oldu. 2022’de hem ihracat hem de ithalat son 27 yıldaki en yüksek seviyeye erişti.

2022 yılında geçtiğimiz yıla göre, ihracat yüzde 12,9 oranında artışla 254,2 milyar dolara, ithalat ise yüzde 34,3 oranında artışla 364,4 milyar dolara erişti. Dış ticaret açığı ise 110,2 milyar dolar oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 1996’dan bu yana dış ticaret verilerini gösteriyor. Bundan dolayı haberdeki analizler son 27 yılı kapsıyor.

İhracat ve ithalatta rekor
2022 yılında hem ihracat hem de ithalatta rekor kırıldı. Genel Ticaret Sistemine (GTS) göre ihracat ilk kez 250 milyar doları aşarken ithalat ise ilk kez 300 milyar doları aştı.

Daha önce en yüksek seviye 2021 yılında görülmüştü. 2021’de ihracat 225 milyar dolar, ithalat ise 271 milyar dolar olmuştu.

Afrika ülkelerine ihracat 2022'de rekor seviyeye ulaştı
Türkiye'nin Afrika ülkelerine ihracatı, geçen yıl 21 milyar doları aşarak rekor seviyeye ulaştı. Afrika ülkelerine yapılan ihracatta geçen yıl tarihi zirveye ulaşıldı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerinden derlenen bilgilere göre, Türkiye'nin ülke gruplarına göre yaptığı dış satıma bakıldığında, Afrika ülkelerine ihracat geçen yıl 2021'e kıyasla yüzde 12,3 artarak 21,8 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştı.

Afrika ülkelerine dış satımın toplam ihracat içerisindeki payı da 2022'de yüzde 8,6 olarak belirlenirken, Afrika ülkeleri, Türkiye'nin geçen yıl ülke grupları bazında en fazla ihracat yaptığı 3. ülke grubu oldu.

Türkiye, 2022'de AB ülkelerine 93,6 milyar dolar ve Orta Doğu ülkelerine 32,8 milyar dolar tutarında dış satım yaptı.

Afrika ülkeleri arasında Türkiye'nin en fazla ihracat yaptığı ülkeler 3,9 milyar dolar ile Mısır, 3 milyar dolar ile Fas, 2,4 milyar dolar ile Libya, 1,9 milyar dolar ile Cezayir ve 1,6 milyar dolar ile Güney Afrika olarak belirlendi.

Körfez’e 35 milyar dolarlık ihracat
Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Filistin, Irak, İran, İsrail, Katar, Kuveyt, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Lübnan, Suriye, Suudi Arabistan, Umman, Ürdün ve Yemen’den oluşan Orta Doğu ve Körfez ülkelerine ihracat, 2021 yılında 29 milyar dolar düzeyinde bulunurken 2022’de 34,2 milyar dolara ulaştı. Söz konusu dönemde, Orta Doğu ve Körfez ülkelerine en fazla ihracat 10,5 milyar dolarla Irak’a gerçekleşti. Irak’ı 6,7 milyar dolarla İsrail, 3,7 milyar dolarla BAE, 2,4 milyar dolarla Lübnan ve İran izledi. Aynı dönemde, Suriye’ye 1,5 milyar dolarlık, Katar’a 1,4 milyar dolarlık, KKTC’ye 1,3 milyar dolarlık, Yemen’e 1,1 milyar dolarlık, Suudi Arabistan’a 949,6 milyon dolarlık, Ürdün’e 872,9 milyon dolarlık, Kuveyt’e 636,5 milyon dolarlık, Umman’a 387,6 milyon dolarlık, Bahreyn’e 194,1 milyon dolarlık, Filistin’e 120,8 milyon dolarlık ihracat yapıldı.

Orta Doğu ve Körfez coğrafyasına gerçekleştirilen ihracat, 2022’de, 2021’e göre 12 ülkede artarken, 3 ülkede azaldı.

Makine ihracatı 2022'de 25,3 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı
Türkiye'nin makine ihracatı 2022'de önceki yıla göre yüzde 9,6 artışla 25,3 milyar dolara ulaştı ve tüm zamanların yıllık rekorunu kırdı. Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) verilerine göre, makine imalat sanayisinin 2022 ihracatı serbest bölgeler dahil edildiğinde önceki yıla göre yüzde 9,6 artarak 25,3 milyar dolara yükseldi.

Serbest bölgelerden gerçekleşen dış satım hariç, en çok makine ihraç edilen ülke 2,9 milyar dolarla Almanya oldu. Onu 1,5 milyar dolarla ABD, 1,3 milyar dolarla Rusya izledi. Bu üç ülkeye serbest bölgelerden yapılan makine ihracatı ise 600 milyon doları aştı.

Geçen yıl Rusya'ya ihracatta yüzde 62,4'lük artış yakalanırken, bu ülkeye sadece aralık ayında 250 milyon dolar ihracat gerçekleştirildi. Makineciler, Rusya ile ticari ilişkilerde tüm zamanların en yüksek verisine ulaştı.

Türkiye'de makine ve teçhizat yatırımları dünya ortalamasının üzerinde
Makine İhracatçıları Birliğinden yapılan değerlendirmede, 2022'de küresel makine ve teçhizat yatırımlarında yüzde 5,2'lik artış yaşandığı, makine sanayi üretiminin ise yüzde 4 arttığı ifade edildi.

Dünyadaki ortalamaların tek hanelerde kaldığı 2022'de; makine ve teçhizat yatırımlarındaki büyüme Türkiye'de yüzde 13 gibi yüksek seviyelerde gerçekleşti ve Türkiye'ye yönelik ilave tedarik talebinin de etkisiyle makine üretimindeki canlılık yıl sonuna kadar devam etti. Kasım sonunda makine ve ekipman imalatındaki üretim artışı yüzde 16,5 olarak gerçekleşti.

Dünyadaki gelişmelerin, resesyon fiyatlamasının ve çapraz kurun olumsuz etkisinin ihracat tutarına negatif yansıması, Ukrayna-Rusya savaşı, AB ve ABD'deki parasal sıkılaşma eğilimleri gibi gelişmeler ise talep üzerinde baskı oluşturan unsurlar oldu.

Bu unsurlara rağmen ihracatı miktar olarak yüzde 3 arttıran sektörde sadece avro/dolar paritesinin ihracata 2 milyar dolardan fazla menfi etki etti.
Konu ile ilgili açıklama yapan Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) Başkanı Karavelioğlu, "Netice itibarıyla küresel makine ihracat payı yüzde 1'i aşan ülkelerden olmak memnuniyet verici. Danimarka, Finlandiya ve Norveç gibi gelişmiş ülke sektörlerinin önündeyiz. Hızımızı korursak İsveç ve İspanya'yı da kısa zamanda geçeceğiz." diye konuştu.

Karavelioğlu, dünyadaki koşullar nasıl olursa olsun, Cumhuriyetin 100. yaşını kutlayacakları 2023 sonunda da rakiplerinden daha iyi sonuçlar alacaklarından ve küresel ölçekte pazar paylarını daha da artıracaklarından emin olduklarının altını çizdi.

Yeni yıl hedeflerini koyarken dünyada ilk çeyrekte küçülme, ikinci çeyrekte durağanlaşma beklentisini gözettiklerini aktaran Karavelioğlu, sektör gündemini izlemek üzere yakından takip ettikleri küresel kuruluşlarda tereddütlü bir iyimserlik hakim olduğunu, Almanya'da görüşlerine başvurulan 600 üretici firmadan yüzde 86'sının 2023 için karamsar olmadığını söyledi.

Karavelioğlu, yılın ikinci yarısında bir toparlanma olacağının beklendiğini belirterek, "Her durumda, gelişmiş ülkelerdeki mali gevşemenin en erken gelecek yıl başlamasını bekliyoruz. Avrupa’nın enerji krizi, bölgeyi etkisi altına alan savaş ve Çin’de devam eden salgın gibi riskler artarsa durgunluğun uzayabileceğini tahmin ediyoruz." şeklinde konuştu.

"İç pazarı acilen tahkim etmek zorundayız"
Kutlu Karavelioğlu, üretimini son 12 ayda yüzde 16,5 artıran makine sektöründe kapasite kullanım oranının yüzde 75 seviyesinde olduğuna işaret ederek, Türkiye'nin makine ithalatının yüzde 10 artışla 37 milyar doları bulduğunu, ihracatın ithalatı karşılama oranını yüzde 70 seviyesinde tutabildiklerini bildirdi.

Bu yıl rakiplerinin hem yakın coğrafyalarda hem de Türkiye'de çok daha agresif kampanyalar yürüteceklerini düşündüklerini dile getiren Karavelioğlu, yakalanan rekabetçiliğini koruyabilmek için iç pazarı acilen tahkim etmek zorunda olduklarını, maliyet artışlarının kurdaki yükselişin çok üzerinde gerçekleştiğini anlattı.

Karavelioğlu, döviz kurlarının enflasyona paralel olarak arttığı bir dengenin ihracatçıların elini güçlendireceğini kaydederek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Türkiye ekonomisinde iç talep ve büyüme beklentilerinin yeni yılın ilk yarısında yüksek olacağını düşünüyoruz. Bu canlılık ortamında, TL'nin aşırı değerlenmesine engel olacak bir model geliştirilmesi; hem ithalattaki yükselişin kontrol altına alınabilmesini hem de başta iş gücü olmak üzere her alanda maliyetleri artan ihracatçıların rekabet güçlerini koruyabilmesini sağlar. Bizi rakiplerimizden pozitif ayrıştıran özelliklerimiz; ölçek yapımızdan kaynaklı esnekliğimiz, küresel taleplere geniş bir alt sektör grubunda yanıt verme gücümüz ve yüzde 80’e yaklaşan yerli katma değer oranımız. Bu niteliklerimizi finanse edecek kadar hareket alanımız olursa, müşterilerimizi rakiplerimize kaptırmayız."

"Dönüşüm niyeti olmayanlar Avrupa defterini kısa zamanda kapatır"
MAİB Başkanı Karavelioğlu, rekabetin kıran kırana devam edeceği bu süreçte AB'nin sürdürülebilirlik konusunda yeni düzenlemeler getirmeye devam edeceğini belirterek, sürdürülebilirlik derecelendirme talepleriyle daha yoğun karşılaşacaklarını söyledi.

Karavelioğlu, "Ödevlerimiz her alanda sistemli şekilde artacaktır. Bütün sınai dalları bağlayacak bu gelişme, sektörel örgütlerin ve ihracatçı birliklerinin çabalarını çeşitlendirip yaygınlaştırıyor. Sürdürülebilirlik konusunda hala dönüşüm niyeti olmayan işletmelerimiz Avrupa defterini kısa zamanda kapatacaktır." diye konuştu.