ASANSÖR KUMANDA SİSTEMLERİ
Modernleşmenin ve gereksinimlerin bir ürünü olarak ortaya çıkan asansörler, 19. yüzyılın başlarında yaygın olarak hayatımıza girdi. Kentleşmede yaşanan hızlı gelişmelerle birlikte çok sayıda yüksek binanın şehirlerimizdeki yerlerini almalarıyla da asansörlerin insanların üretimine, yaşamına etkisi giderek arttı. Asansör sistemleri, yüksek katlı binaların kullanılabilirliğini sağlayarak yüksek bina tasarımının önemli bir parçası oldu ve hayatımızın vazgeçilmezleri arasındaki yerini sağlamlaştırdı.
Asansörün hızlı, doğru ve güvenli bir şekilde nasıl kontrol edileceği konusu da asansör geliştirmenin en temel gereksinimi oldu.
Bilim ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte asansör kumanda sistemleri de hızlı bir gelişme gösterdi. Asansör kumanda sistemleri röle kontrol devresinden programlanabilir lojik kontrolöre ve ardından mikrobilgisayar kontrol sistemine kadar uzanan bir süreçten geçti.
Elektromekanik olarak tabir edilen röleli sistemler (panolar) ile başlayan asansör kumanda sistemleri yolculuğu, yüksek katlı binaların kademeli olarak yaygınlaşmasıyla birlikte, hızlı bir gelişme sağladı. Tasarım ve içerik olarak sürekli gelişen elektronik kumanda sistemleri ile ilgili üreticiler bugün; tümleşik asansör kumanda üniteleri, asansör kumanda sistemleri, asansöre özel hız kontrol cihazları, asansör kumanda panoları, seri haberleşmeli kat ve kabin butonyerleri, hazır tesisatlı sistemler (pano, butonyerler, kapı kontakları ve diğer elektrik tesisatı) ile hem montörlerin işini kolaylaştırmak hem de kullanıcılara daha güvenli ve konforlu bir yolculuk sunmak için çalışmalarını sürdürüyor.
Asansörü kontrol etmede kullanılan ilk yöntem röle ve kontaktör kontrolü idi. Basit şematik diyagramda ve anlaşılması kolay devre şeması ile avantajlı olan röle ve kontaktör kontrolü; istikrarsız çalışma durumu, tek kontrol modu, belirli düzenleme kabiliyetine sahip olmama, yüksek risk katsayısı gibi konularda ise günümüzde dezavantajlı bir durumda kaldı. Saydığımız dezavantajlar sebebiyle de kademeli olarak yerini programlanabilir kontrolör veya güçlü güvenilirlik ve geniş uygulama aralığı ile mikrobilgisayar kontrol sistemine bıraktı. Programlanabilir Mantıksal Denetleyici (PLC) kontrolünde mikrobilgisayarın prensibi ve programlama teknolojisi kullanılıyor. Güçlü mantıksal korelasyon avantajına sahip olan bu yöntem asansör kontrolünde yeri doldurulamaz bir rol oynamaya başladı.
Asansör kumanda sistemleri asansörün çalışmasının güvenli, hızlı, devamlı ve verimli şekilde organize edilmesi için kullanılır. Saydığımız bu işlevleri yerine getirmek amacıyla günümüzde yaygın olarak kullanılan elektronik kumanda sistemleri kullanıcılara gelişmiş çalışma senaryoları ve asansör çalışmasıyla ilgili pek çok parametre düzenleyebilme olanağı sağladı.
Asansör kumanda sistemleri farklı işlevlere sahip elektronik kartların bir arada kullanıldığı tümleşik elektronik sistemlerdir. Asansörün güvenli ve doğru şekilde çalışması için pek çok sinyali takip eder ve kullanıcıya hızlı hizmet vermek amacıyla değerlendirir.
Asansörün tüm fonksiyonlarını kontrol etmek için asansör kumanda sistemine ihtiyaç vardır. Farklı katlar arasında yolcuları taşıyan asansör kabinini yönlendiren bu sistem; aynı zamanda farklı katlardaki kapıların açılıp kapanmasını da kontrol eder. Emniyet şalterleri de asansör kumanda sistemi tarafından kontrol edilir.
Asansör kumanda sistemi; hareket, hız ve hızlanma, yavaşlama, kapı açılma hızı ve gecikmesi, seviyelendirme gibi asansör hizmetinin tüm yönlerinin koordinasyonundan sorumludur.
Girişleri (buton sinyalleri) kabul eder ve çıkışlar üretir (asansör kabinlerinin hareket etmesi, kapıların açılması vb. gibi.)
Asansör kumanda sisteminin ana amaçları şunlardır:
- Asansör kabinini doğru kata getirmek,
- Seyahat süresini en aza indirmek,
- Yumuşak bir sürüş sağlayarak yolcu konforunu en üst düzeye çıkarmak.
- Hızlanmak, yavaşlamak ve güvenli hız sınırları içinde seyahat etmek.
Asansörlerde öncelikli gündem maddesi olan güvenlik konusunda da asansör kumanda sistemlerinin önemli görevleri var. Asansör kullanımı sırasında can güvenliği amacıyla pek çok önlem alınıyor ve emniyet zinciri oluşturuluyor. Emniyet zincirinde oluşabilecek aksaklık ve eksik bağlantı oluştuğunda asansör kumanda sistemi asansörün çalışmasını durdurarak asansörü arıza moduna geçiriyor ve servis elemanı müdahale etmeden kullanıma izin vermiyor.
Ayrıca kullanıcının yönlendirilmesi için kabin konumunu belirten gösterge çıkışları, hareket yönü ve servis durumu hakkında bilgi veren gösterge çıkışları kumanda sistemi tarafından yönetiliyor. Asansör uygulaması ile ilgili pek çok parametre kumanda sistemi üzerindeki ekran ve tuş takımı aracılığıyla esnek şekilde ayarlanabiliyor.