Recep ARSLAN - Makine Mühendisi, İş Salığı Ve Güvenliği Uzmanı, Genç Asansörcüler Derneği Başkanı, Quattro Asansör Yönetim Kurulu üyesi, Youtube Asansör Akademi Kanalı Moderatörü,

4 Mayıs 2018 tarihinde resmi gazete yayınlanan "Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği", 13 Eylül 2022 tarihli Resmi Gazetede “Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayınlanması ile bazı maddeler ile bazı maddelerin ilgili fıkra bentlerinde değişiklikler yapıldı. Toplamda 42 maddeden oluşan bu yönetmeliğin sektörümüz acısından önemli olanlarını konu edineceğim. 

Daha çok asansör yıllık muayenelerin yapan A tipi muayene kuruluşlarını ilgilendiren bu değişiklikler tüm asansör sektörünün her bir bireyini ilgilendirmektedir. Yönetmeliğin tam halini resmi gazetenin yukarıda belirtmiş olduğum tarihlerdeki ilanlarını https://www.resmigazete.gov.tr/ adresinden ulaşabilirsiniz. Konunun tam anlaşılabilmesi için her iki tarih de yayınlanan yönetmeliklerin okunmasını tavsiye ederim. 

Yapılan değişikliklerin içerinde sektörümüzde en çok ilgi çeken maddeler, kontrol kriterlerinde yapılan değişikliler olmuştur. 

Kontrol Kriterlerde Yapılan Değişiklikler;
EK-5/A TS EN 81-1 +A3 & TS EN 81-80 Elektrik tahrikli asansörler için kontrol kriterleri ve ek-6/A TS EN 81-2 +A3 & TS EN 81-80 Hidrolik tahrikli asansörler için kontrol KRİTERLERİ 4.2 numaralı satırında yer alan “Kabin kapısı/kapıları” ibareleri "Kabin kapısı/kapıları**" şeklinde değiştirilmiştir.
 
Yapılan bu değişiklikten anlaşılacağı üzere 1950 ve 01.10.2017 tarihleri arasında yapılmış olan asansörlerde iç kapı zorunluluğu aranmamaktaydı. Yapılan bu değişiklik ile beraber 01.07.2023 tarihinden itibaren bütün asansör kabinlerinde iç kapı zorunlu hale getirilecektir. İlgili idare adına denetim yapan A tipi muayene kuruluşları denetimler sırasında, belirlenen özelliklerde kabin kapısı olmaması durumunda asansöre kusurlu madde den dolayı kırımızı etiket verecektir. 

1950 yılı öncesinde yapılan asansörleri kapsamamasındaki sebep, o tarih den önce yapılan asansörler tarihi eser niteliği taşımaktadır. Tarihi eserlerin yapısının korunması adına eski eserlerinin değiştirilmemesi gerekmektedir. Bu sebepten 1950 yılı öncesi asansörler bütün yönetmelik ve standartlardan ayrı tutularak iyi mühendislik çözümleri uygulanarak dokusu bozulmadan güvenli hale getirilmesi gerekmektedir. Asansör denetimi yapan A tipi muayene kuruluşları tarihi eser asansörlerinde Resmi Gazetede yayınlanan Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliğinin EK-5A, EK-5B, EK-6A ve EK-6B Kontrol kriterlerini göz önünde bulundurmamaları gerekmektedir.

Ülkemizde çok sayıda eski asansör bulunması ve eski asansörlerin kullanılabilmesi için birçok asansöre kabin kapısı takılması gerekecektir. Bu durum mevcut asansör kullanıcıları için ilave maliyet getireceği gibi mevcut asansörlerinin daha güvenli hale getirecektir. Asansör sektöründe faaliyet gösteren birçok işletme için bu durum iş fırsatı olarak görülebilir. 

Bir diğer değişiklik;  EK-6/B ve EK-5/B’sinin 3.21.1 numaralı satırında yer alan “hiçbir vasıta sağlanmamışsa,” ibaresi yürürlükten kaldırılmış; 4.2 numaralı satırında yer alan “Kabin kapısı/kapıları” ibaresi “Kabin kapısı/kapıları**” şeklinde değiştirilmiş; 5.10.2, 5.10.3 ve 7.3.1 (EK-6B’de 6.2.1) numaralı satırları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

İlk Tescil Ve Periyodik Kontrol Konularında Yapılan Değişiklikler;
Renkli ile yazmış olduğum maddeler;  Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği-04.05.2018
Siyah ile yazmış olduğum maddeler; Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik-13.09.2022 İfade etmektedir.

Madde 8 Aynı Yönetmeliğin 8’inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 
(2) Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında piyasaya arz edilen asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolü tescil başvurusundan önce, asansör yaptırıcısının müracaatı üzerine en geç on beş gün içerisinde ilgili A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Tescil öncesi ilk periyodik kontrolün yaptırılmasına ve ücretinin ödenmesine dair sorumluluk, asansör yaptırıcısındadır. Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında asansörü piyasaya arz eden ve tescil öncesi ilk periyodik kontrole nezaret eden, asansör monte eden veya onun yetkili servisi, söz konusu periyodik kontrolün yapılabilmesi için aşağıdaki belgelerin bir suretini başvuru aşamasında ilgili A tipi muayene kuruluşuna iletir:
a) AB uygunluk beyanı.
b) Onaylanmış kuruluş tarafından düzenlenen uygunluk belgesi.
c) Onaylı asansör avan ve/veya uygulama projesi.
ç) Yük için kalibrasyon doğrulama raporu.
(3) Bir sonraki yılda gerçekleştirilecek olan periyodik kontrol tarihinin belirlenmesinde içinde bulunulan takvim yılında gerçekleştirilen periyodik kontrol tarihi esas alınır. Bina sorumlusunun talebi olması halinde bu tarih erkene alınabilir.

(2) Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) kapsamında piyasaya arz edilen asansörün ilk periyodik kontrolü tescil aşamasından önce, asansör yaptırıcısının müracaatı üzerine en geç 15 gün içerisinde A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. İlk periyodik kontrolün yaptırılmasına ve ücretinin ödenmesine dair sorumluluk, asansör yaptırıcısındadır.

 (3) Bir sonraki periyodik kontrol tarihinin belirlenmesinde söz konusu takvim yılı içerisinde gerçekleştirilen periyodik kontrol tarihi esas alınır.

Bu maddede yapılan değişiklikten anlaşılacağı üzere, asansör monte eden tarafından ilk tescil muayenelerinden önce maddede belirtilen evrakların düzenlenerek verilmedi gerekmektedir.

MADDE 9 Aynı Yönetmeliğin 9'uncu maddesinin üçüncü ve altıncı fıkralarında yer alan "mesleki ve mali sorumluluk sigortasının" ibareleri "mesleki sorumluluk sigortasının" şeklinde değiştirilmiş; beşinci fıkrasına birinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiş; aynı maddenin onuncu, on birinci, on ikinci, on üçüncü ve on yedinci fıkraları ile on beşinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

(10) Tescil öncesi ilk periyodik kontrol ilgili uyumlaştırılmış standardında veya buna karşılık gelen uyumlaştırılmış Türk standardında öngörülen yükte ve beyan hızında gerçekleştirilir. Bu aşamada kullanılacak olan yük, aşağıdaki şartlara uygun olacak şekilde asansör monte eden tarafından temin edilir:
a) Üç yılda bir defa olmak üzere kalibrasyon laboratuvarından izlenebilirliği olan doğrulama raporunun veya belgesinin alınması.
b) Seri numarası ile birlikte model veya tip bilgilerini silinmeyecek şekilde içermesi.
c) Fiziksel özelliklerini kaybetmeyen, kütlesinde değişiklik olmayan malzemeden oluşması ve kolay taşınabilirliği için ergonomik olması.

(10) Tescil öncesi ilk periyodik kontrol ilgili uyumlaştırılmış standardında veya buna karşılık gelen uyumlaştırılmış Türk standardında yer alan asansörün hizmete alınmadan önce muayene ve deneyler bölümünde öngörülen yükte ve hızda gerçekleştirilir. Bu aşamada kullanılacak olan yük, asansör monte eden tarafından temin edilir.
Madde 9’un 10 fıkrasında yapılan değişiklikten anlaşılacağı üzere ilk tescil muayenelerine yukarıda belirtilen yükler asansör monte eden tarafından temin edilecektir. İlgili fıkranın a ve b bentleri 01.07.2023 tarihinden itibaren A tipi muayene kuruluşları tarafından aranacaktır. 

(11) Periyodik kontrol, asansörün bakımını üstlenen asansör monte edenin veya onun yetkili servisinin nezaretinde gerçekleştirilir. Periyodik kontrole nezaret edecek olan kişinin teknik bakım ve onarım personeli olması ve periyodik kontrolde A tipi muayene kuruluşu ile iş birliği yapması asansör monte eden veya onun yetkili servisi tarafından sağlanır. Garantisi dolan, garanti uygulamaları dışında kalan veya garanti kapsamında bulunmayan asansörün takip kontrolüne ise asansörün bakımını üstlenen asansör monte eden veya onun yetkili servisi veya periyodik kontrol raporuna göre söz konusu uygunsuzlukları gidermek adına sadece bu iş için bina sorumlusu ile sözleşme imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisi nezaret eder. Asansör monte eden veya onun yetkili servisi, tescil öncesi ilk periyodik kontrole, yıllık periyodik kontrole ve takip kontrolüne nezaret eden teknik bakım ve onarım personelinin;
a) İş sağlığı ve güvenliği mevzuatına aykırı hareket etmemesini,
b) İşveren bilgilerini de içeren tanıtıcı kimlik belgesini üzerinde taşımasını,
c) Güncel Sosyal Güvenlik Kurumu sigortalılık kaydının ilgili A tipi muayene kuruluşuna sunulmasını, sağlar.

(11) Periyodik kontrol, asansörün bakımını üstlenen asansör monte edenin veya onun yetkili servisinin nezaretinde gerçekleştirilir. Periyodik kontrole nezaret edecek olan kişinin teknik bakım personeli olması ve periyodik kontrolde A tipi muayene kuruluşu ile işbirliği yapması asansör monte eden veya onun yetkili servisi tarafından sağlanır. Takip kontrolüne ise asansörün bakımını üstlenen asansör monte eden veya onun yetkili servisi veya periyodik kontrol raporuna göre söz konusu uygunsuzlukları gidermek adına sadece bu iş için bina sorumlusu ile sözleşme imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisi nezaret eder.

Madde 9’un 11. fıkrasında yapılan değişikliğe göre asansör denetimlerine nezaret edecek kişilerin yukarıda belirtilen maddeler uyması gerekmektedir.

(12) Periyodik kontrole nezaret etme yükümlülüğü bulunan asansör monte edenin veya onun yetkili servisinin ilgili mevzuat kriterlerini sağlamadığının tespiti halinde veya bina sorumlusu ile asansör monte eden veya onun yetkili servisi arasında bakım sözleşmesi imzalanmamış olduğunun belirlenmesi durumunda, denetim için asansörün bulunduğu ildeki Bakanlık il müdürlüğüne gerekli bildirim A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Bina sorumlusu ile bakım sözleşmesi imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisine ait TSE Hizmet Yeterlilik Belgesinin bulunmaması, bu belgenin geçerlilik süresinin dolması veya bu belgenin askıya alınması durumunda A tipi muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrol yapılmaz.

(12) Periyodik kontrole nezaret eden asansör monte eden veya onun yetkili servisinin ilgili mevzuatta belirtilen kriterleri sağlamadığının ve/veya bina sorumlusu ile asansör monte eden veya onun yetkili servisi arasında bakım sözleşmesi imzalanmamış olduğunun belirlenmesi durumunda, denetim için asansörün bulunduğu ildeki Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğüne gerekli bildirim A tipi muayene kuruluşu tarafından yapılır. Bina sorumlusu ile bakım sözleşmesi imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisine ait TSE Hizmet Yeterlilik Belgesinin bulunmaması veya söz konusu belgenin geçerlilik süresinin dolmuş olması A tipi muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrol yapılmasına engel teşkil etmez. 

Madde 9’un 12 fıkrasında yapılan değişikliğe göre TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi olmayan firmalar asansör periyodik kontrol yapamayacaklar.

Madde 16 Aynı Yönetmeliğin 18 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 18- (1) Muayene mühendisi, bir tam gün içerisinde en fazla altı asansörün yıllık periyodik kontrolünü veya bir tam gün içerisinde en fazla on iki asansörün takip kontrolünü yapar.

(2) Muayene mühendisi, birinci fıkrada belirtilen yıllık periyodik kontrol sayısı üzerinden bir tam gün içerisinde tamamlayamadığı yıllık periyodik kontrol sayısının en fazla iki katı sayıda asansörün takip kontrolünü yapar.

(3) Muayene mühendisi, aynı mahallede olmak üzere bir tam gün içerisinde en fazla üç asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolünü ve bu sayıya ilave olarak en fazla iki asansörün yıllık periyodik kontrolünü yapar. Muayene mühendisi, farklı mahallelerde olmak üzere bir tam gün içerisinde en fazla iki asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolünü ve bu sayıya ilave olarak en fazla iki asansörün yıllık periyodik kontrolünü yapar. Muayene mühendisi birinci ve ikinci cümlelerde belirtilen yıllık periyodik kontrol sayısı üzerinden bir tam gün içerisinde tamamlayamadığı yıllık periyodik kontrol sayısının en fazla iki katı sayıda asansörün takip kontrolünü yapar.

MADDE 18 – (1) Muayene elemanı, bir tam gün içerisinde en fazla beş adet asansörün periyodik kontrolünü yapar.

(2) Muayene elemanı, bir tam gün içerisinde en fazla on adet asansörün takip kontrolünü yapar.
(3) Muayene elemanı, bir tam gün içerisinde birinci fıkrada belirlenmiş olan miktardaki periyodik kontrol sayısı üzerinden gün içerisinde tamamlayamadığı periyodik kontrol sayısının en fazla iki katı kadar miktarda takip kontrolü yapar.

(4) Muayene elemanı, bir tam gün içerisinde en fazla iki adet asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolünü yapar. Söz konusu muayene elemanına ilave periyodik kontrol ve/veya takip kontrolü yaptırılamaz. Ancak bir işgünü içerisinde en fazla üç adet asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolü, söz konusu asansörlerin aynı mahallede bulunması halinde yapılır.

Madde 18 de yapılan değişik ile A tipi muayene kuruluşlarında görev alan muayene personellerinin bir gün içerisinde kontrolünü yapabilecekleri asansör sayıları artırılmıştır. 

Yukarıda belirtmiş olduğum gibi birçok değişiklik yeni yönetmelik ile yapılmıştır. Her madde ilgilisince önem arz etmektedir. Sektörümüz genelinde önemli olanlara bu yazımda yer vermeye çalıştım. 

Kontrol kriterlerinde yapılan değişiklerin yanında, yapılması gereken başka değişiklikler olduğu kanaatindeyim. Bazı önemli maddeler maalesef hafif kusur olarak kriter listesinde yer almaktadır. Bu önemli maddelerin kusurlu veya güvensiz olarak değiştirilmelidir. Bunlara örnek olarak bizce en önemlilerini şunlardır;

Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği EK-5A, EK-5B, EK-6A ve EK-6B eklerinde yer alan 3.4 "Kuyu aydınlatma anahtarı ve yeterli kuyu aydınlatması’’ maddesi "Kuyu aydınlatma anahtarı ve yeterli kuyu aydınlatması**" olarak değiştirilmelidir. Tehlikeli meslek grupları arasında yer alan ve çalışma ortamın çok tehlikeli olduğu asansör kuyularında, çalışan personel güvenliği acısından kuyu aydınlatması ve aydınlatmanın çalışmasına bağlı olan maddeler güvensiz sayılmalıdır. Asansör kullanıcılarının güvenliği kadar asansörde bakım arıza hizmeti veren kişilerin güvenliği de son derece önemlidir. Hafif kusur olarak görülen eksiklikler bina sorumluları tarafından yapılması tercih edilmemektedir. Kuyu aydınlatması gibi konuların kusurlu ya da güvensiz olarak değiştirilmesi önemli konulardan bir tanesidir.
Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği EK-5A, EK-5B, EK-6A ve EK-6B eklerinde yer alan 2.11 "Kılavuz raylar, bağlantı elemanları ve bağlantının uygunluğu" madde "Kılavuz raylar, bağlantı elemanları ve bağlantının uygunluğu**" olarak değiştirilmelidir. Asansör kabinlerinin ve yük dengeleme ağırlıklarının kuyu içerisinde aynı düzlemde hareket etmesi asansör içinde bunun kişilerin konforu ve güvenliği acısından büyük önem taşımaktadır. kılavuz rayların konforu tesis etmedi gibi bunun yanında paraşüt fren tertibatının da devreye girme anında oluşabilecek her ihtimale karşı gerekli mukavemet özelliklerini koruması gerekmektedir. aşağıda belitmiş olduğum kontrol kriterlerinden her hangi biri olmadan asansörün sizce hafif kusurlu sayılması güvensi bir zemin oluşturmaz mı? Örneğinin gevşek ray bağlantı konsolu olması durumunda veya kabin üstü paten tutucularında eksik cıvata olması durumunda asansör paraşüt fren devreye girdiğinde nasıl bir durum gerçekleşir? Sizce bu durum hafif kusur olarak kabul edilebilir mi? 
 
Kontrol kriterlerinin ilgili kurum ve kişiler tarafından yeniden gözden geçirilmesi ve sektör mensuplarından fikir görüş alarak yeniden düzenleme yapılması gerekmektedir.

Yaşanan olaylar ve kazalar sonrasında, eksikliklerin fark edilerek değişikliklerin yapılması yerinde bir karar olmuş. Diğer kontrol kriterlerinin de değiştirilmesi için kaza yaşanmasını beklememek gerekir. 

Mutlu bir gelecek, güçlü bir sektör hepimizin olsun…