Günlük hayatımızda önemli bir kullanıma sahip olduğumuz araçlardan biriside asansörler olmaktadır. Bu kadar fazla kullanılan yapılar içinde bakım ve onarım çalışmaları çok büyük bir önem düzeyine sahip olmaktadır. Kanunen zorunlu olan bakım ve onarım çalışmaları sayesinde can ve mal kayıpları önlenerek daha güvenli bir kullanıma sahip olunabiliyor. Bakım ve onarım çalışmaları sayesinde eskiyen parçalar değiştirilip daha verimli bir performans alınabiliyor. 

Asansör bakımı ve önemi
Asansörün bakımı küçümsenmemesi gereken önemli bir husustur. Asansör kullanılan işyerlerinde, işverenlerin veya sorumlu kişilerin konuya gerekli hassasiyeti göstermesi kanunlar çerçevesinde zaruri bir hal almıştır.

Asansörler en basit tabir ile elektronik ve mekanik cihazlardan oluşan sistemlerdir. Her türlü yapı malzemesi gibi, asansörde de kullanılan ürünlerin kullanım ömürleri vardır. Ayrıca unutulmamalıdır ki, her elektronik ve mekanik cihaz çeşitli nedenlerle arıza yapabilmektedir. Bakım, asansörün sorunsuz ve güvenilir çalışması için çok önemli bir faktördür. Aylık olarak yapılan bakımlarda, asansördeki can güvenliğini etkileyecek tüm ekipmanlar detaylı bir şekilde incelenir, gerekli tedbirlerin alınmasında zaman kazandırır. Bakımı yapılan asansörler, bakımı yapılmayan asansörlere oranla çok daha az arıza oluşmaktadır. Asansörde can güvenliği başlığı altında konuya gösterilen ehemmiyet, size sorunsuz asansör kullanımını beraberinde getirir. Bu sebeple asansörlerinizin bakımını yaptırmak, yapılardan sorumlu olan kişiler için mecburiyet halini almıştır. Asansör bakımı, ustalıkla ölçülebilir hizmet çeşidi değildir. Asansör güvenliği kanunların yetkilendirdiği denetim kurumlarında yetki verilen ehil firmalara yaptırılması, asansör bakımının önemi kadar mühim bir konudur. Asansörü monte eden veya onun yetkili servisi, monte edilen asansör için garanti süresi boyunca aylık bakım ve servis hizmetlerini vermek zorundadır. Garanti süresi içinde bina sorumlusu ile asansörü monte eden veya onun yetkili servisi arasında aylık bakım ve servis hizmetleri sözleşmesi yapılması zorunludur. Asansör bakımlarının yapıldığına dair belgeler saklanmalıdır.

Asansörde bakım kontrol listesi (Checklist) ve önemi (ÖRNEK GÖRSEL EKLİ RESİMDEDİR)
Asansörler birden fazla parçanın bir araya gelmesiyle oluşan elektromekanik bir istemdir. Ortalama bir asansörde 200 adet malzeme çeşidi bulunmaktadır. Asansör monte eden veya onun yetkili servisi asansör bakım işlemi yaparken, sırası ile hangi ürün gruplarına bakım yapması gerektiğini düzenli olarak bir kontrol listesi üzerinden takip etmelidir. Bu kontrol listesi asansörde bakılması gereken ürünleri içerek şekilde gruplandırarak oluşturulmalıdır.

Kontrol listesi üzerinden bakım çalışmaları tamamlandıktan sonra liste üzerinden asansörün bulunduğu bina sorumlusu bilgilendirilmelidir. Bakım personeli bakım işlemlerini yaptığı ve bina sorumlusuna bildirdiği için bu forma imza atmalıdır. Bina sorumlusu bu formu aldığına ve asansör genel durumu ile alakalı bilgilendirdiği için kontrol listesine imza atmalıdır. En az 2 nüsha halinde düzenlenen kontrol listesi bina sorunlusu ve bakım işlemleri yapan firma tarafından saklanmalıdır.

Düzenlenen bu kontrol listesi oluşabilecek asansör kazalarında adli anamda önem taşımaktadır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 6 Nisan 2019 tarihinde, 30737 sayılı resmi gazetede yayınlanan ASANSÖR İŞLETME VE BAKIM YÖNETMELİĞİ’ne asansör bakımlarının yaptırılmamasından bina sorumlusu (yönetici, İdari amir, Fabrika müdürü, okul müdürü, hastane müdürü vs.) mesul tutulmaktadır. Bakım işlemlerinin yapılmadığı durumlarda veya bakım işlemlerinin yapılım bu işlemlerin belgelendirilmediği durumlarda asansörde oluşabilecek kazalardan bina sorumlusu mesul tutulmaktadır. Bina sorumlusu üzerinde bulunan sorumluluğu yerine getirdiğine dair aylık bakım kontrol listelerini saklamalı ve bu işlemleri yaptırdığı asansör firması ile arasında sözleşme imzalamalıdır.

• Asansörlerde bakım maliyet hesabı
Bakım ekibinin maliyeti
Asansörlerde yapılan bakım işlemlerinin firmalara ve bakım hizmeti alan kişi/kurumlara maliyeti hesabı; maliyet hesabında göz önünde bulundurulacak hususlar
• Bakım işlemlerini yapacak yetkili teknik personel işçilik maliyeti 
• Yetkili teknik personel yardımcısı işçilik maliyeti
• Servis aracı maliyeti 
• Aylık genel işletme giderleri
• Yıllık belgelendirme giderlerin

Bu hesaplamalar bakım ekibinin 1 ay içerisinde yapabileceği bakım sayısının miktarına ve aylık maliyete göre hesaplanmıştır.

Bakım ekibinin ortalama, güncel aylık maliyeti;
• Bakım işlemlerini yapacak mesleki yeterlilik belgesi olan personelin aylık maaş +  SGK ve diğer giderleri toplamı ortalama 6.500,00 TL'dir.
• Bakım işlemleri yapılırken teknik destek personelinin aylık maaş + SGK ve diğer giderleri toplamı ortalama 5.000,00TL'dir.
• Bakım işlemlerini ulaşırken aylık servis aracı yakıt + araç bedeli + amortisman kaybı ve diğer giderler dahil ortalama 5.000,00TL'dir.
• Bir işletmenin bir ekip başına düşecek muhasebe + vergi ve genel işletme giderleri ortalama 2.000,00TL.
• İşletmenin her yıl yenilemek zorunda olduğu hizmet yeterlilik belgesi ve zorunlu mesleki sorumluluk sigortası gibi yıllık maliyetinin aylık ortalama gideri 2.000,00TL'dir..
Yukarıda belirtilen bir bakımım ekibinin aylık ortalama gideri toplam: 20.500,00TL'dir.. 

Bakım ekibinin aylık yapabileceği bakım sayısı
Ay içerinde bir ekibin yapabileceği asansör bakımı sayısı asansörlerinin birbirlerine olan uzaklığına ve kat yüksekliklerine göre değişmektedir. Bakım ekibi her kat kapısında bakım işlemleri yapacağından dolayı asansörde bulunan kapı sayısı arttıkça bakım süresi artacak ve ay içerinde yapılan bakım sayısı düşecektir. Bu hesabı asansör adedi olarak yapmak ve kapı sayısı olarak da belirtmek gerekir. Genellikle bakım fiyatı belirlenirken asansör durak sayısı hesaba katılarak belirlenir. 

Bir bakım ekibinin günlük çalışma saatinin 8 saat olduğunu düşünebiliriz. Her bir adet asansör için ulaşımı dahil bakım ekibin harcaması gereken asgari süre 1 saattir. Bu durumda bir bakım ekibi günde 8 adet asansör bakımı yapabilecektir. Toplu konutların artmasıyla aynı alanlarda birden fazla asansör bulunmaktadır. Bu alanlarda ulaşım süresi ortak zaman kaybı olacağı için bir ekibin gün içerinde bakım yapacağı asansör sayısını 10 adet kabul edebilir. Ay içerisinde 26 gün çalışan ekip günde 10 adet bakım yaparak ayda 260 adet asansör bakımı yapabilecektir. Bu sayı hesap olarak elde edilebilir fakat uygulamada çıkabilecek aksaklıklar ve bakım ekibinin yıllık bakımlara refakat etmesi, ay içerisinde bakım yapılan asansörlerde arıza çıkması durumunda tekrar müdahale etmesi gerektiğinden uygulamada bu sayı 180 adet asansör olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu hesabı Türkiye şartlarında ortalama durak sayısı 5 kat olduğunu var sayarak yaptık. Bu durumda toplamda bakım yapılabilecek kat kapısı sayısı 180x5 =  900 adet olarak alınmalıdır. Bakımı yapılan asansör kat kapısı sayısı artar ise bakım yapılan asansör sayısı düşecektir. Fakat kat sayısı fazla olduğu durumda bakım geliri artacağı için bu değişiklik bizim maliyet analizimizi etkilemeyecektir.

Aylık bakım başına düşen maliyet
Bir bakım ekibinin aylık maliyetini 20.500,00 TL olarak hesapladık.

Bir bakım ekibin ay içerisinde yapabileceği bakım sayısını 180 adet asansör 900 kat kapısı olarak hesapladık.

Asansör firmasının bir asansör için bakım maliyeti 20.500,00 TL/180 = 113,88 TL/asansör olur.

Firmalar bu işlemleri yapıp ortalama % 30 kar amacı güderler ise 5 durak bir asansörün bina sorumlusuna maliyeti ortalama 150,0TL + KDV gibi olmalıdır. 

Maliyet hesabı sonucunda çıkan miktarın asansör bakımında asgari sınır olarak kabul edilmesi ve asansör durak sayısı ile kapasitesin artması durumunda fiyatında yükselmesi gerekmektedir.

Recep ARSLAN-MCA CEYLAN ASANSÖR PROJE MÜDÜRÜ MAKİNE MÜHENDİSİ
receparslan@mcaasansor.com