Asansör muayene ve kontrollerinin amacı nedir, ne sıklıkla yapılmalıdır?

Asansör bakım faaliyeti ve muayene (periyodik kontrol) faaliyeti birbirinden farklı hizmetlerdir. Asansör bakımları, aylık olarak asansörün genel durumunun değerlendirilmesi amacıyla; Asansörün montajının tamamlandıktan sonra ve kullanım ömrü boyunca, asansörün ve asansöre ait bileşenlerinin fonksiyonlarını güvenli olarak ve tasarlanan şekilde, yerine getirmesini garanti etmek için gerekli olan bütün işlemlerdir. Ülkemizde T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 06.04.2019 Tarihinde yayımlanan “Asansör Bakım Ve İşletme Yönetmeliği” gereği ayda en az bir defa yapılması gerekmektedir.

Muayene faaliyetleri ise, asansörlerin güvenli kullanımı ve işletme yönünden uygun çalışıp çalışmadığına dair bina sorumlusu tarafından A Tipi Muayene Kuruluşu’na yaptırılacak olan muayene işlemidir. Muayene (Periyodik Kontrol) , Ülkemizde T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 04.05.2018 Tarihinde yayımlanan “Periyodik Kontrol Yönetmeliği” gereğince yılda bir defa yapılması gereken zorunlu bir uygulamadır.

Yıllık asansör kontrolleri sırasında hangi temel unsurlar incelenir?

Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği’nin ek’lerinde bulunan kontrol listelerine uygun olarak kontrol sağlanmaktadır. Bu kontrol listeleri de aşağıdaki temel unsurlardan oluşmaktadır. Bunlar;

*Asansöre ait güvenlik komponent ve bileşenlerinin uyumluluğu

*Asansöre ait güvenlik komponent ve bileşenlerinin aktif bir durumda olduğunun kontrolü

*Aylık bakımların uygunluğunun kontrolü

Asansör montaj ve bakım firmalarından bağımsız olarak görev yapan muayene kuruluşlarının tarafsız bir şekilde değerlendirme yapması gerekmekte, peki bu kontroller sonrasında asansör firmaları ile nasıl bir ilişki kurulmakta?

-“Tarafsızlık ve Bağımsızlık” ilkesi, TS EN 17020 Standardının 4.1. Maddesi gereğince; Muayene Kuruluşlarından istenilen en önemli unsurlardan birisidir. Muayene Kuruluşları üst yönetimleri bu zorunlulukla alakalı taahhüt vermeli ve muayene elemanlarının bu tarz risklerle karşı karşıya olması durumunda alınması gereken önlemleri kendi bünyesinde almalıdır. Periyodik kontroller sonrasında asansör firmalarına muayene raporları “Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği” gereğince, muayene kuruluşlarınca iletilmektedir. Muayene raporlarındaki eksiklerin asansör firmalarınca giderilmesine müteakip veya periyodik kontrol başvurularına ait randevu işlemleri için muayene kuruluşlarınca karşılıklı iletişim sağlamaktadırlar. Bu karşılıklı iletişim yukarıda da bahsedildiği üzere “Tarafsızlık ve Bağımsızlık” ilkesi çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.

Asansör muayeneleri sırasında en sık rastlanan sorunlar nelerdir, bir asansörün muayeneden geçememesi durumunda izlenen süreç nasıldır?

-Asansörlerin muayeneleri esnasında yaşanılan problemler şu şekildedir:

*Makine Dairelerine erişim problemleri,

*Bina Sorumlusunun muayene faaliyetlerinin gerekliliği hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması durumunda iletişim sorunlarının yaşanması,

*Muayene esnasında asansör kullanıcılarının asansörü kullanamamasından dolayı yaşanılan problemler,

*Bina sorumlularının asansörün muayenesi sonucunda iliştirilecek renkli bilgi etiketinin, kullanıcıları tedirgin edeceği beyanı sonucu asansörlere iliştirilmesinden imtina etmek istemesi,

*Makine dairelerinin depo olarak kullanılmasından dolayı muayene faaliyeti esnasında güçlüklerin yaşanması,

*Asansör kuyusunda su bulunması sonucu muayene faaliyetlerinin sağlıklı şekilde gerçekleştirilememesi,

*Asansör yetkili servis ve montaj firmalarının fren testlerinden imtina etmek istemesi,

*Muayeneye eşlik eden yetkili servis ve montaj firmalarının zamanlarının kısıtlı olduğunu beyan etmesi sonucu muayene faaliyetlerinin hızlandırılması gerektiği talepleri,

*Fren Testi sonrasında asansörün normale dönüş işlemi için firma personeli müdahalelerinin zaman alması,

*Asansör kayıt (seyir) defterine ulaşımda problem yaşanması, ...vb.

Bir asansörün muayeneden geçememesi durumunda izlenen süreç ise şu şekildedir;

*Asansöre iliştirilmesi gereken renkli bilgi etiketi iliştirilir.

*Bina Sorumlusu muayene faaliyetine eşlik ettiyse ilgili eksiklerin giderilmesine ve periyodik kontrol ücretine dair bilgilendirme işlemi yapılır.

*Asansörün periyodik kontrolü neticesinde Kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş ise bina sorumlusu asansörün kullanılmasını engellemesi gerekmektedir.

*Asansörün periyodik kontrolü neticesinde Sarı renkli bilgi etiketi iliştirilmiş ise bina sorumlusu tarafından 120 gün süre sonra eksikler giderilmediği taktirde asansörün kullanılmasını engellemesi gerekmektedir.

*Bina sorumlusuna ve asansör yetkili servisine asansöre ait periyodik kontrol raporu iletilmesi sağlanır.

*İlgili periyodik kontrol raporundaki uygunsuzlukların bina sorumlusunca giderilmesi sağlanır.

*Uygunsuzluklar giderildiği takdirde muayene kuruluşundan takip kontrolü için randevu talep edilir.

*Takip kontrolü sonucu asansörün uygunsuzluklarının giderilip giderilmediği kontrolü gerçekleştirilir.

Asansör muayene kuruluşları gerçekleştirdikleri muayenelerin sonuçlarını ne şekilde belgelemekte ve raporlamaktadır?

*Muayene Kuruluşları, “Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği” Eklerinde bulunan muayene rapor formatını kullanarak muayene sonuçlarını bina sorumlularına ve bakım firmalarına iletmektedirler.

A tipi muayene kuruluşlarının görevlerini yerine getirebilmek için yetkilendirme süreçleri nasıl gerçekleşmektedir?

04.05.2018 Tarihli Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği’nde Akreditasyon Belgesine sahip bir A Tipi Muayene Kuruluşu’nun yetkilendirme süreci hakkında şu ifadeler yer almaktadır;

“MADDE 5 – (1) İlgili idare ile protokol imzalayacak olan A tipi muayene kuruluşu, yetki almak üzere Bakanlığa başvurur.

(2) Bu Yönetmelik şartlarını sağlayan A tipi muayene kuruluşu, Bakanlık Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilir.

(3) Yetki akreditasyon süresi içinde devam eder, akreditasyon süresi sona eren A tipi muayene kuruluşunun yetkisi iptal edilir.

(4) Yetkilendirme, yetki süresi verilerek sonuçlandırılır.

(5) Yetkilendirme bilgisi ve süresi Bakanlık internet sitesinden kamuoyuna duyurulur.

(6) Yeni yetki süresinin belirlenmesi ve duyurulmasına ilişkin olarak devam eden yetkinin sona ereceği tarihten en az üç işgünü öncesinden, söz konusu yetki süresinin belirlenmesinde esas alınan akreditasyon sertifikasının Bakanlığa iletilmiş olması zorunludur. Yetki süresinin uzatılması için başvuru, Bakanlık tarafından oluşturulan elektronik başvuru sistemi üzerinden yapılır.”

Asansör sahipleri ve yöneticileri için yıllık kontrol ve muayene süreciyle ilgili bilgilendirme nasıl yapılıyor? Yıllık kontroller dışında, asansörler için önerilen ek güvenlik kontrolleri var mı?

Periyodik kontroller, bina sorumlusunun talebi üzerine veya resen gerçekleştirilmektedir. İlgili idare tarafından yetkilendirilen A Tipi Muayene kuruluşu, periyodik kontrol için bina sorumlusu ile iletişime geçerek periyodik kontrol ile alakalı yönetmelik hükümlerini belirterek randevu oluşturulmasını sağlar. Yıllık yapılan periyodik kontroller dışında ayda en az bir defa asansör/asansörlere yetkili servisler tarafından bakım faaliyeti gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Asansör güvenliği ile ilgili Türkiye’nin politikaları kapsamında en güncel yönetmelikler ve standartlar nelerdir?

Yönetmelikler:

*Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliği (04.05.2018)

*Asansör İşletme ve Bakım Yönetmeliği (06.04.2019)

*Asansör Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği (11.03.2022)

*2014/33/AB-Asansör Yönetmeliği (29.06.2016)

Asansör Periyodik Kontrollerinde kullanılan başlıca standartlar şöyledir:

*TS EN 81-20: Asansörler-Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları- İnsan ve Yük Taşıma amaçlı Asansörler- Bölüm 20: İnsan ve Yük Asansörleri

*TS EN 81-50: Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları- İnceleme ve deneylerBölüm 50: Asansör bileşenlerinin tasarım kuralları, hesaplamaları, incelemeleri ve deneyleri

*TS EN 81-1+A3: Asansörler- Yapım ve montaj için güvenlik kuralları- Bölüm 1: Elektrikli asansörler

*TS EN 81-2+A3: Asansörler- Yapım ve montaj için güvenlik kuralları- Bölüm 2: Hidrolik asansörler

*TS EN 81-28: Asansörler – Yapım ve montaj için güvenlik kuralları – Yolcu ve yük asansörleri- Bölüm 28: Yolcu ve yük asansörlerinde uzaktan alârm

*TS EN 81-58: Asansörler – Yapım ve montaj için güvenlik kuralları- Muayene ve deneyler – Bölüm 58: Kat kapıları için yangına karşı dayanıklılık deneyi

*TS EN 81-71: Asansörler – Yapım ve Montaj için Güvenlik Kuralları: Yolcu ve Yük Asansörleri için Özel Uygulamalar – Bölüm 71: Kasıtlı Tahribata Karşı Dayanıklı Asansörler

*TS EN 81-72: Asansörler – Yapım ve montaj için güvenlik kuralları- Yolcu ve yük asansörleri için özel uygulamalar – Bölüm 72: İtfaiyeci asansörleri

*TS EN 81-70: Asansörler- Yapım ve montaj için güvenlik kurallarıYolcu ve yük asansörleri için özel uygulamalar- Bölüm 70: Engelliler dâhil yolcu asansörleri için erişilebilirlik

*TS EN 81-73: Asansörler – Yapım ve montaj için güvenlik kuralları- Yolcu ve yük asansörleri için özel uygulamalar – Bölüm 73: Yangın anında asansörlerin davranışı

*TS EN 81-80: Asansörler- Yapım ve montaj için güvenlik kuralları-Mevcut asansörler-Bölüm 80: Mevcut yolcu ve yük asansörlerinin güvenliğini geliştirme kuralları

*TS EN 81-21: Asansörler- İnsan ve Yük Taşımak için- Yapılış ve Tesis ile İlgili Güvenlik KurallarıBölüm 21: Mevcut Binalarda İnsan ve Yük/İnsan Taşıma için Yeni Asansörler

Asansör muayene ve kontrol sürecinde, hangi teknolojik araç ve yöntemlerden faydalanılmaktadır?

Asansör periyodik kontrollerinde ve muayenelerinde ölçüm cihazları kullanılmaktadır. Bunlar; Şeritmetre, Takometre, Pensmultimetre, Lüksmetre, Kumpas, Kuvvetölçer, İzolasyon Test Cihazı’dır.

Asansör kazalarının önlenmesinde muayene kuruluşlarının rolü nedir? Acil durum ve kurtarma sistemlerinin muayenesi sırasında nelere dikkat edilir?

Asansörde bulunan uygunsuzlukların tespiti ve sonrasında bina sorumlusunca giderilen uygunsuzlukların takibi, Asansörün piyasaya arzı sonrasında Tescil Öncesi İlk Periyodik Kontrolünün yapılması Muayene Kuruluşları tarafından gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla kazaya neden olabilecek her türlü unsur kontrol edilmekte ve bina sorumlusuna bildirilmektedir.

Acil durum ve kurtarma sistemlerinin muayenesi sırasında özellikle binada elektrik beslemesinin olmadığı durumlarda kurtarma senaryosunun gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine ve kurtarma mesafelerinin yeterli olup olmadığına dikkat edilmektedir. Binada bulunan ikincil enerji kaynakların aktif olup olmadığı kontrol edilir. Otomatik kurtarma sistemi olmayan kurtarma senaryolarının gerçekleştiği asansörlerde, insan gücü ile asansörü uygun durağa getirip kurtarmanın mümkün olup olmadığı kontrol edilir.

Asansörlerin enerji verimliliği ve çevresel etkileri muayene sürecinde değerlendiriliyor mu?

Asansörlerde bulunan bu tasarruf Asansör Monte Eden Firma ve Asansör Yaptırıcısı tasarrufundadır. Asansörlerin aydınlatması, motor gücü seçimi ve sürücülerin enerji tasarrufu asansör yaptırıcısının ve asansör monte ede firma arasındaki sözleşmeye bağlıdır.

Evet, asansör muayene sürecinde enerji verimliliği ve çevresel etkiler de önemli bir değerlendirme kriteridir. Modern asansörlerin tasarımı ve işletilmesi sırasında enerji verimliliği ve çevresel etkilerin minimize edilmesi giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu nedenle, asansör muayene süreçlerinde bu faktörlerin değerlendirilmesi standart bir uygulamadır.

Enerji verimliliği değerlendirmesi:

Asansör muayene sürecinde, asansörün enerji tüketimi ve verimliliği gözden geçirilir. Bunun için asansörün çalışma esnasında tükettiği enerji miktarı, verimlilik seviye leri ve enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerin kullanımı incelenir. Örneğin; Kabin ve Karşı Ağırlık dengesinin ölçümünde boş, yarı yük ve tam yükte bu unsurlar değerlendirilmelidir.

Regeneratif (bir elektrik motorunun frenleme veya yavaşlama sırasında oluşan kinetik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren ve bu enerjiyi sisteme geri veren) sürücüler, LED aydınlatma sistemleri, enerji geri kazanımı sistemleri gibi enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerin varlığı ve etkinliği değerlendirilir.

Çevresel etkilerin değerlendirmesi:

Asansör muayene sürecinde çevresel etkiler de dikkate alınır. Bu kapsamda asansörün işletilmesi sırasında ortaya çıkan atık maddelerin ve emisyonların kontrolü ve azaltılması değerlendirilir.

Atık yönetimi, malzeme seçimi ve geri dönüşüm stratejileri gibi faktörler gözden geçirilir.

Ayrıca, asansörün inşası ve montajı sırasında çevreye olan etkiler de incelenir. Örneğin, malzeme seçimi, atık yönetimi ve inşaat sırasında doğal kaynakların kullanımı gibi konular değerlendirilir.

Enerji verimliliği ve çevresel etkilerin değerlendirilmesi, asansörlerin daha sürdürülebilir olmasını sağlamak için önemlidir. Bu değerlendirme süreci, asansörlerin daha az enerji tüketmesini, çevreye daha az zarar vermesini ve işletme maliyetlerini azaltmasını sağlar. Bu nedenle, asansör muayene süreçlerinde bu faktörlerin dikkate alınması, endüstri standartlarının bir parçası haline gelmelidir.

Muayene standartları ve prosedürleri zaman içinde nasıl değişti, sürekli gelişen bu sektör için gelecekte asansör muayene ve kontrolleri ile ilgili beklenen gelişmeler ve yenilikler nelerdir?

TS 863 ile başlayan bu serüven sürekli gelişti çünkü hala kazalar meydana gelmekteydi gözden kaçan kriterler daha detaylı hale getirilirken şu anki süreçte TS EN 81-20 standardına gelmiş bulunmaktayız. Burada da durmayacak tabi TS ISO 8100 serisi standartları da yakın zamanda hayatımıza girmeye başlayacak ve asansörler eskisinden çok daha güvenli hale gelecek ümidindeyim.

Asansör muayenesi için kullanılan standartlar, asansörlerin güvenliği, performansı ve kullanılabilirliği gibi önemli unsurların belirlenmesine yardımcı olur. Bu standartlar da zaman içinde teknolojik gelişmelere, güvenlik gereksinimlerindeki değişikliklere ve endüstri uygulamalarındaki yeniliklere uyum sağlamıştır. İşte asansör muayenesinde kullanılan standartlarda zaman içindeki bazı değişiklikler:

*Güvenlik standartları: Asansörlerin güvenliğiyle ilgili standartlar, teknolojinin ilerlemesi ve kazaların önlenmesi için alınan önlemler doğrultusunda sürekli olarak güncellenmektedir. Örneğin, acil durum sistemleri, aşırı hız koruma cihazları ve kapı sensörleri …gibi.

*Teknolojik gelişmeler: Yeni teknolojilerin ortaya çıkmasıyla birlikte, asansör muayenesinde kullanılan standartlar da değişmektedir. Örneğin, asansörlerde kullanılan elektronik ve mekanik bileşenlerin test edilmesi için yeni yöntemler ve kriterler belirlenmiştir.

*Enerji verimliliği: Asansörlerin enerji verimliliğiyle ilgili standartlar, enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerin kullanımının artmasıyla birlikte güncellenmiştir. Bu standartlar, asansörlerin enerji tüketimini azaltmayı ve çevresel etkilerini minimize etmeyi amaçlamaktadır.

*Dijitalleşme ve otomasyon: Dijitalleşme ve otomasyonun yaygınlaşmasıyla birlikte, asansör muayenesinde kullanılan standartlar da bu gelişmelere uyum sağlamıştır. Örneğin, asansörlerin uzaktan izlenmesi ve kontrol edilmesi için standartlar oluşturulmuştur.

*Uluslararası uyum: Asansör muayenesinde kullanılan standartlar genellikle uluslararası düzeyde uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu, uluslararası alanda faaliyet gösteren asansör üreticileri, işletmecileri ve denetleyicileri için önemlidir çünkü bu standartlar, farklı ülkelerdeki asansörlerin güvenliğini ve kalitesini sağlamak için temel bir referans noktası oluşturur.

Sonuç olarak, asansör muayenesinde kullanılan standartlar, endüstriyel uygulamalara, güvenlik gereksinimlerine ve teknolojik gelişmelere uyum sağlayarak sürekli olarak revize edilir. Bu standartlar, asansörlerin güvenli, sağlam ve kullanılabilir olmasını sağlamak için kritik bir rol oynar.

Asansör muayene ve kontrolleri ile ilgili Bakanlık tarafından güncelleme yapılacağı konuşuluyor, bu konu hakkında neler söyleyeceksiniz?

Asansör kazalarının artması, asansör endüstrisinin güncellemeleri ve yeni teknolojiye bağlı olarak geliştirilen sistemlerin artması, yeni asansör standartlarının güncellenmesini de beraberinde getirdiği için Bakanlığı’mızın bu konudaki geliştirme çalışmalarını da görmek tabiidir. Yapılan her çalışma güvenliğimiz önceliğinde olduğu için sektör olarak hepimiz destekçisiyiz.