01 Ocak 2025,Deprem ve Asansör, Asansor Vizyon Dergisi, Asansör Adına tüm Aradıklarınız Bu Sitede

Deprem ve Asansör

Ülkemizde yaşanan depremler ve kalıcı etkileri sürekli gündemdeki yerini maalesef ki korumaya devam ediyor. Gün be gün yaşanan ve yaşanma ihtimali üzerinden yapılan bilgilendirmeler, uyarılar, hazırlıklar Ülke koşulları içinde gerekli hazırlıkları yapmaya ne yazık ki yeterli gelmiyor. Bunun çeşitli sebeplerini irdelediğimizde ekonomik sebeplerin yanında yapılan işlerin niteliğinin ve denetiminin de yetersizliği sürecin gelişimini sekteye uğratan sebeplerden bazılarıdır.

Ülkemizin deprem kuşağında olduğu gerçeği ile uygulamaların bu gerçeği dikkate alarak yapılmasını sağlamalıyız. Ülkemizde deprem ile asansörün bir arada değerlendirildiği tek mevzuat “Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik” olup, Madde 62 – 5.(c) bendinde 1. ve 2. Derece deprem bölgelerinde bulunan yüksek binalarda [Anılan yönetmelikte Yüksek Bina: bina yüksekliği 21.50 m, yapı yüksekliği 30,50 m], deprem sensöründen uyarı alarak asansörlerin deprem sırasında durabileceği en yakın kata gidip, kapılarını açıp, hareket etmeyecek tertibat ve programa sahip olması gerekir.” Burada öncelikle asansörlerin yaklaşık 8 kat ve üzeri olması halinde deprem sensörünün bulunması ve asansör kumanda sisteminin bu izleyiciden gelen bilgi ile hareketi sınırlaması beklenmektedir.

Deprem sonrasında oluşan hasarlar; çoğunluğunun paten çıkması ve sonucunda

  • Karşı ağırlık kılavuz paten kırılması,
  • Asansörlerin hareket etmeye devam etmesi ile kabin karşı ağırlık ile kabin çarpışması,
  • Karşı ağırlık veya kabinin ayrıcı bölme çarpışması,
  • Motor şaselerinin sabitlenmemesi sebebiyle kayması, devrilmesi

“Deprem anında asansör davranışı”na ilişkin ilgili ürün standardında deprem senaryosu aşağıda tarif edilmiştir;

Deprem sensörü devreye girdiğinde;

  • Asansör tüm kayıtları silmeli,
  • En yakın katta durmalı,
  • Kapısı açık beklemeli,
  • Servis (Bakımcı firma) devreye alma öncesinde kontrollerini gerçekleştirmeli,
  • Asansör devreye alınmalı.

Ayrıca güvenlik açısından deprem anında asansör kullanılmaz. Deprem anında asansör içinde isek;

  • Asansörün en yakın katta durması için kayıt verilmeli,
  • En yakın katta durduğunda derhal inilmeli.

Deprem sonrası mutlaka Belediyeler ile protokol imzalamış ilgili A Tipi muayene kuruluşları iş birliği yapmalıdır. Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından oluşturulan hasar tespit komisyonlarında mutlaka diğer disiplinlerde yer almalıdır. Binaların diğer tesisatları (asansör, mekanik, elektrik, doğalgaz, ısıtma ve soğutma, vs.) da incelenmeli ve raporlarda bu bilgi ve bulgularda paylaşılmalıdır. Yapılacak düzenlemelere kaynak olarak oluşturulan raporlamalar değerlendirilmelidir.

Yasal olarak yapılan düzenlemelerin yaşam koşulları gereği iyileştirilmesi ve teknolojik yenilik ve güvenlik tedbirlerindeki iyileştirmeler dikkate alınarak güncellenmesi gerekir. Buna göre yapılacak düzenleme için önerilerimiz 1. ve 2. derece deprem kuşağındaki tüm binalara;

  • Deprem sensörü takılmalı,
  • Asansörlerin kumanda sistemleri senaryoya uygun hale getirilmeli (Yazılım güncelleme veya değiştirme)
  • Yeni binalarda asansör kuyuları perde beton olmalı,
  • Taşıyıcı ve karşı ağırlık (var ise) kılavuz ray konsol mesafeleri 1,5-2 m’yi aşmamalı,
  • Karkas bağlantılarında deprem çatalları olarak tariflediğimiz kılavuzlar takılmalı,

Depremin her an olacağı ihtimaline karşı gerekli tedbirler alınmalıdır. Konumuz her ne kadar asansörler olsa da insan hayatının söz konusu olduğu tüm konular ihmale yer olmayacak kadar önemlidir.

Kaynakça:

  • Binaların Yangından Korunması Hk. Yönetmelik
  • TS EN 81-77 (Sismik Durumlara Tabi Asansörler)
  • 30.10.2021 tarihli İzmir Depremine ait görsel kayıt arşivi