Emre ALMALI - Makine Mühendisi - OMAR ASANSÖR

KABİN MİMARİSİ & TASARIMI

Hidrolik asansörler, tahrik yeteneğinin hidrolik pompa ünitesi tarafından sağlandığı asansör sistemidir. Hidrolik asansörlerde, makine dairesi bulunmaz hidrolik asansörler, hidrolik yağ basıncı kullanılarak piston yardımı ile kabin hareketini sağlar. Kaldırma yüksekliğini artırmak için palangalı sistemler uygulanmaktadır. Yüksek taşıma mesafelerinde sadece endirekt sistemler kullanılabilir. Endirekt sistemlerde kabin hızı silindir hızının iki katı olduğu için yüksek hızlarda endirekt sistemler daha avantajlıdır.

Hidrolik asansörler kaldırma kapasitesine, tesis edilecekleri binaların yüksekliğine ve bina fonksiyonuna göre dizayn edilirler. En uygun hidrolik asansörün seçimi için kabinin tahrik edilme yöntemine göre direkt tahrikli ve endirekt tahrikli hidrolik asansör şeklinde iki temel sistem değerlendirilir.

Direkt tahrikli hidrolik asansörlerde silindir direkt olarak kabin süspansiyonuna bağlanmıştır ve silindirin çıkış-iniş hızı kabin hızına eşittir. Direkt tahrikli sistemler, merkezden tahrikli ve yandan tahrikli olmak üzere iki kısımdır. 

Endirekt tahrikli hidrolik asansörlerde 1:2 palanga sistemiyle çalışma sonucu seyir mesafesi silindir strokunun iki katıdır.

Kabin hızı da silindir çıkış-iniş hızının iki katıdır. Yüksek seyir mesafelerinde ve hızlarda endirekt tahrikli sistemler tercih edilir. Silindir kabin süspansiyonuna yandan endirekt olarak bağlanır. Kabini tahrik etmek bir veya iki silindir kullanılabilir. Endirekt hidrolik asansörler üç şekilde;
Tek pistonlu
İki pistonlu ve karşı ağırlıktan tahrikli olabilir. 
Yandan-Endirekt tahrikli hidrolik asansör
Yandan-çift pistonlu hidrolik asansör

Günümüzde enerji verimliliği ve işletme giderlerinin minimuma indirilmesi üzerinde önemle durulmaktadır. Birçok işletme ve imalatçı firma satın alacakları ürünlerde veya üretimlerinde bu noktaya oldukça önem vermektedirler. Asansörler açısından bu kriterin sağlanması hafif ve dayanıklı asansör elemanlarının tasarımından geçmektedir. Yük ve yolcu taşıma işini yapan kabinler çalışma esnasında enerji tüketimi ve maliyetler açısından önemli bir kalemdir. Gereğinden ağır ve hantal bir kabin, hem boşta hem de çalışma esnasında fazladan enerji sarfiyatına sebep olacaktır. Bunun yanında daha düşük kapasitede yük ve yolcu taşınmasına sebep olacaktır. İmalat aşamasında üretici firmaya daha çok malzeme ve işçilik maliyetleri de doğuracaktır.

Hidrolik asansörler dar kuyularda çözüm ortağıdır. Asansör tasarımı diğer tip asansörlerde olduğu gibi avan projesi ile başlar. Avan projesi ile hidrolik asansörün kapasitesi, kuyu alanı, kullanım amacı, hızı belirlenir. Avan projesi öncelikli olarak imalata ve tasarıma uygun hazırlanmalıdır. Yük asansörlerinde maksimum alan istendiğinden dolayı tasarımda her bir faktör birbiri ile bağlantılıdır. 

Asansör kabini, yük ve insanları taşıdığından, ayrıca son kullanıcı tarafından görülebilen asansörün iki aksamından biri (diğeri kapı) olduğundan asansörün önemli bir bileşenidir. Kabinler çelik bir zemin ve taşıyıcı bir iskeletten meydana getirilir. Kabin iskeleti yan duvarlar ve tavanla kaplanarak kapalı bir hacim yaratılır. Kabin, duvar ve tavan kalınlığı yönetmenliğe uygun mukavemette olmalıdır. Asansör kabinleri kapılı ve kapısız olmak üzere iki tarzda bulunabilir.

Yük asansörlerinde kabin kapıları tam otomatik ve yarı otomatik olarak kullanılmaktadır. Yük asansörlerinde kabin kapasitesi artıkça kapı boyutları da artmaktadır. Bu yüzden kapılarda güçlendirilmiş eşik kullanılmalıdır. Kapasitesi yüksek asansörlerde tam otomatik kapı kullanılmalıdır. Yarı otomatik kapılar daha fazla yer kaplamaktadır.

Yük kabinlerinde ve araç platformlarında tasarımda ve imalatta dikkat edilecek en önemli husus tabanın mukavemetli olmasıdır. Özellikle yük kabinlerinde asansörün taşıyacağı kapasite ve kabine konulacak yüke göre tabanın mukavemeti artırılmalıdır. Kabinin yan duvarlarına koruma bantları tabanına ise baklava sac konulmalıdır. Kabin duvarı ve tabanı ESB boyalı olmalıdır.

Tasarımda diğer dikkat edilecek hususlar ise şu şekildedir:

Montaj; Yük asansörlerinde kabin alanı geniş olduğu için montaj da kolaylık sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Sistem tümleşik değil demontaj şeklinde imal edilip kolay kurulum sağlanmalıdır.

Havalandırma; Yük kabinleri yolcu kabinlerine göre geniş alana sahip olduğu için havalandırma fanları yeterli miktarda konulmalıdır.
Aydınlatma; Kabin aydınlatmasında ise mümkün olduğunca ışığın homojen dağılmasına özen gösterilmelidir. Homojen bir aydınlatma olanağı sunmayacağı ve gölge çukurları oluşturacak aydınlatma lambaları kullanılmamalıdır.

Yük asansörlerinde kabin tasarımlarını etkileyen süreçlerden bir tanesi EN-81/70 e yönetmenliğine uygun olarak tasarlanmalıdır. Renkler buton yükseklikleri, koruma bantları yükseklikleri, fren tertibatı yönetmenliğe uygun olmalıdır.

Kabin tasarımlarında firmaların özel istekleri ve ihraç edilecek ülkelerin durumuna göre değişmektedir. Tasarımlarda genel olarak parametrik tasarım kullanılmaktadır. Parametrik tasarım sayesinde zamandan tasarruf, hızlı teslimat, ürün çeşitliliğinde hızlı çözümler ve müşteri memnuniyeti sağlamaktadır.