IoT TEKNOLOJİSİ İLE ASANSÖR KUMANDA SİSTEMİNE UZAKTAN ERİŞİM
Giriş -Artan dünya nüfusuna paralel olarak şehirlerde yaşayan insan sayısı her geçen yıl katlanmaktadır. Bu artış daha yüksek mesken binalarını, iş merkezlerini, hastane ve okul binalarını gerekli kılmaktadır. Bina içi insan ve yük taşıma sistemlerinin önemi artmakta ve insanların beklentileri yükselmektedir. Şehir hayatının getirdiği hızlı yaşam temposu daha hızlı, daha konforlu ve sürekli asansör hizmetini zorunlu kılmaktadır. Asansör teknolojileri sürekli olarak güncellenmekte, asansörle ilgili standart ve yönetmelikler çağın gereklerine uygun hale getirilmektedir. Geçmiş dönemlerde asansörlerle ilgili olarak özellikle güvenlik ön plana çıkarken, günümüzde konfor, hız, verimlilik ve lüks gibi kavramlar önem kazanmıştır. Teknolojik gelişmeler ve ileri teknoloji ürünlere olan erişimin ucuz ve kolaylaşmış olması, asansörlerde bir takım ihtiyaçları ortaya çıkarmıştır. Özellikle teknik müdahale noktasında insan faktörünün etkisinin azaltılması ve hizmet kalitesinin artırılması amacıyla pek çok ürün geliştirilmekte ve mevcut eski uygulamalara adaptasyonu sağlanmaktadır.
Teknolojik gelişmeler ışığında hayatın her anında internet ağının önemi ve kullanımı artmaktadır. Önümüzde ki dönemde teknik pek çok kısıtlamanın da aşılması beklenmekte ve kullanım yaygınlığının artması kaçınılmaz görünmektedir. IoT (Internet of Things) altyapısının gelişmesi ile birlikte günlük olarak kullanılan pek çok cihaz birbiri ile iletişim halinde olacak ve insan hayatını kolaylaştırmak adına makine-insan ve makine-makine etkileşimi önem kazanacaktır. Karmaşık görünen pek çok ürün günlük hayatın vazgeçilmezi olacaktır. İnternet teknolojisinde ki bu gelişmelerden asansör sistemleri de etkilenecektir.
Alışveriş merkezleri, hastaneler, okullar, ulaşım araçları (Metro, havaalanı,…) ve meskenlerde asansörlerin basit teknik arızalar dolayısıyla hizmet verememesi sık karşılaşılan bir problemdir. Bu teknik sorunlardan dolayı çoğu zaman ihtiyaç fazlası asansörler tesis edilmekte ve kurulum maliyetleri artmaktadır. Hızlı ve doğru müdahale ile teknik aksaklıkların giderilmesi ise işletme ve bakım maliyetini artırmaktadır. Teknik destek ve bakım hizmeti veren firmaların çalışma alanı genişledikçe sorunlara müdahale etme, sorunun tespiti ve arızanın giderilme süresi uzamakta bu durumda müşteri memnuniyetini ve verimliliği olumsuz etkilemektedir. Pek çok firma bu gibi sebeplerden dolayı giderek yerelleşmeyi tercih etmekte ve personel sayısını artırarak işletme maliyetlerinin yükselmesine kabullenmektedir. Bakım hizmeti verilen asansörlerin bilgilerinin düzenli takibi, kayıt altına alınması ve problemin uzaktan tespiti gibi basit uygulamalar sayesinde bu gibi olumsuzluklar aşılabilir.
Bu çalışmada asansör kumanda sistemine bağlanacak bir elektronik kart ile asansör çalışmasının uzaktan takibi ve kısıtlı da olsa müdahale edilerek oluşan arızanın teknik personel müdahalesinden önce giderilmesi veya tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Tasarlanan sistem asansör kumanda sistemine ait bilgileri internet ağı üzerinden teknik hizmet veren bakım firmasına aktarmaktadır. Böylece bakım hizmeti veren firmalar periyodik kontrollerden önce asansör hakkında bilgi alarak olası problemleri önceden görebilir ve hızlı şekilde müdahale ederek problemi giderebilir.
Problemin tanımı
Günümüzde şehirlerde yaşayan insanların toplam nüfusa oranı hızlı biçimde artmıştır. Coğrafi yapı ve yüksek maliyetler inşaat sektörünü dikey yapılaşmaya zorlamış bu durumda insan ve yük taşımacılığı için asansörleri vazgeçilmez hale getirmiştir. Gelişen teknolojik imkânlar ile birlikte asansörler her geçen yıl daha hızlı, güvenli, konforlu ve aralıksız hizmet vaat eder duruma gelmiştir. Ancak gittikçe karmaşıklaşan ve artan bileşen sayısı pek çok probleminde doğmasına sebep olmuştur. Özellikle elektronik bileşenlerde ki hızlı gelişim ve çeşitlilik teknik destek konusunda hizmet sağlayıcıları yetersiz bırakmıştır. Yerinde müdahale gerektirmeyen teknik problemler ve arızanın sebebine dair önbilgi alınabilmesi için uzaktan müdahale seçeneği ön plana çıkmıştır.
Türkiye özellikle asansör mekanik aksamı, makine motor ve elektronik bileşen üretiminde bölgesinde söz sahibi ve önemli miktarda ihracat yapan bir ülkedir. İmalat konusunda girişimci pek çok firmanın her yıl sektöre girişi ile oluşan rekabet ortamı yenilikleri beraberinde getirmektedir.
Hizmet ve ürün kalitesinin gelişmesi için güncel teknolojik gelişmeler takip edilmeli ve ürüne dönüştürülerek müşteri beklentileri karşılanmalıdır. Tüm dünyanın iletişim altyapısı ile birbirine bağlandığı günümüzde makineler de tıpkı insanlar gibi iletişim altyapısına bağlanarak birbirleri ile etkileşime girmişlerdir. IoT teknolojilerinde gelişim alışılmış pek çok ürünü internet altyapısını kullanan ve veri üreten cihazlara dönüştürecektir. Akıllı binalar, evler ve cihazlar gibi asansör sistemleri de bu altyapıya ayak uydurmak zorundadır. Uzun ömürlü ve sürekli hizmet verebilmek amacıyla asansör sistemleri sürekli takip edilmeli ve elde edilen veriler doğru şekilde değerlendirilmedir.
Kurulan sisteme genel bakış
Tasarlanan sisteme ait genel blok diyagramı Şekil 1.1’ de görülmektedir. Hali hazır da çalışan bir asansör sistemine bağlanacak bir arayüz devresi sisteme ait bilgileri internet ağına çıkaracak ve bir merkez tarafından kaydedilmesi ve izlenmesi sağlanacaktır. Aynı zaman da gerekli durumlarda kısıtlı da olsa asansör kumanda sistemine merkez tarafından müdahale edilmesini sağlanacaktır. Tasarlanan sistem genel olarak asansör kumanda sistemlerinin tümüne hitap edecek şekilde tasarlanmıştır. Böylelikle kullanıcı açısından mevcut sisteme kurulumu ve uygulanması kolay hale getirilmiştir.
Hazırlanacak bilgisayar arayüzü ile internet üzerinden alınan bilgiler izlenecek ve kullanıcının asansör hakkında yorum yapabilmesi sağlanacaktır. Kullanıcı asansörün o an ki durumu hakkında pek çok bilgiye sahip olacaktır. Ayrıca gelecekte oluşacak teknik problemlerin kaynağı hakkında yorum yapabilecek, oluşabilecek hataları önceden görüp müdahale ederek hizmet kalitesini arttırabilecektir. Asansörün uzaktan kontrol edilmesi bazı durumlarda kullanıcılar tarafından hayati tehlike oluşturacağından, uzaktan kontrol bakım modunda hareket şeklinde sınırlandırılmıştır
'SMARTGATE' uzaktan erişim sistemi
Bu çalışma da tasarımı yapılarak gerçekleştirilen SmartGate uzaktan erişim sistemi IoT desteği bulunan bir sistemdir. Asansör kumanda sistemine ait bilgilerin toplanarak internet üzerinden uzaktan erişime açılmasını sağlamaktadır. Şekil 1.2’ de SmartGate uzaktan erişim sistemi gösterilmiştir. Modüler yapısı itibariyle kumanda panosu içinde az yer kaplayarak konvansiyonel asansör kumanda sistemlerine uygulanması kolaylaştırılmıştır. SmartGate uzaktan erişim sistemi üzerinde bulunan bağlantı klemensleri ve flat kablo soketleri pek çok sistemle uygun şekilde tasarlanarak kullanıcının yalnızda uygun rumuzlu bağlantı noktasına gerekli kabloları bağlayarak sistemi kolayca devreye alması amaçlanmıştır.
Uygulama arayüzü tasarımı
SmartGate uzaktan erişim sistemi temel olarak donanım ve yazılım olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Yazılım kısmında basit olarak donanım kısmından alınan bilgilerin görsel ve anlaşılabilir şekilde kullanıcıya sunulmasını hedeflenmektedir. Aşağıda SmartGate uzaktan erişim uygulamasına ait uygulama arayüzünün ekran görüntüsü gösterilmiştir.
Arayüz uygulamasında asansör kumanda panosunu besleyen R,S ve T şebeke fazları, emniyet devresi sinyalleri, asansörün çalışması için elektronik kumanda sistemi tarafından takip edilen sinyaller gösterilmektedir. Ayrıca asansör kabininin konumu, kat çağrıları ve göstergeleri izlenebilmektedir. Asansör kumanda panosunda bulunan elektronik kumanda sistemi üzerinde asansör durumu hakkında bilgi alınabilen LCD ekran üzerinde ki metinler eş zamanlı olarak gösterilerek, kullanıcının asansör durumu hakkında daha detaylı bilgi sahibi olması sağlanmıştır. SmartGate uzaktan erişim sisteminde temel amaç asansörün çalışma durumu hakkında bilgi almak ve bilgilerin değerlendirilerek arıza durumunu tespit etmek olduğundan, uzaktan müdahale ve kontrol kısmı güvenlik dolayısıyla kısıtlı şekilde tasarlanmıştır. Asansörün uzaktan kontrol edilmesi sadece revizyon(bakım) modunda asansörün aşağı/yukarı yavaş hızda hareket etmesi şeklinde gerçekleşmektedir.
Sonuçlar ve öneriler
Bu çalışmada tasarlanan SmartGate uzaktan kontrol sistemi başarılı bir şekilde geleneksel bir asansör kumanda sistemine uygulanmış ve beklenen sonucu vermiştir. Aşağıda SmartGate uzaktan erişim sisteminin uygulandığı asansör kumanda sistemi gösterilmiştir. Asansör kumanda sisteminden asansörün durumuyla ilgili bilgiler alınarak geliştirilen yazılıma aktarılmış ve sisteme uzaktan bağlanılarak asansör sistemi gözlenmiştir. Tasarlanan sistem geliştirilmeye açık olup pek çok asansör sistemine uygulanmaya müsaittir.
Yapılan testlerde asansör sisteminden alınan sinyaller gerçek zamanlı olarak uzakta ki merkeze aktarılmış ve merkezden alınan komutlara ait fonksiyonlar yerine getirilmiştir. Tasarlanan sistemin prototip olması sebebiyle uzaktan müdahale sınırlı işlevlere sahiptir. Asansör kumanda sistemi, merkezden sadece revizyon moduna alınarak kontrol edilebilmektedir.
Bu çalışmanın katkılarını şu şekilde sıralayabiliriz;
1- Asansör kumanda sistemine ait sinyal bilgileri uzaktan takip edilebilmektedir.
2- Alınan bilgiler değerlendirilerek servis elemanının yapması gereken müdahale konusunda bilgi verilebilmektedir.
3- Servis elemanı müdahalesi öncesi bazı küçük arızaların giderilmesi amacıyla uzaktan müdahale edilerek asansör kumanda sistemine bazı işlemler yaptırabilmektedir.
4- Tüm asansör kumanda sistemleriyle çalışabilecek esnek bir yapıya sahiptir.
Sonuç olarak geliştirilen bu sistem ile giderek önem kazanan IoT teknolojisi asansör kumanda sistemlerine uygulanmıştır. Yeni geliştirilen teknoloji ürünlerinin geleneksel kumanda sistemlerine adaptasyonu sağlanmıştır.
Gelecek çalışmalarda kullanılan yazılım arayüzü geliştirilerek daha fonksiyonel ürünler tasarlanabilir. Donanımsal olarak yeni işlevler eklenebilir, kullanım kolaylığı için kablosuz internet erişimi, GPS modulü ve ekran kullanılabilir.
Kaynaklar
Bu makale 2017 yılında Hasan ÜZÜLMEZ tarafından hazırlanan “IoT TEKNOLOJİSİ İLE ASANSÖR KUMANDA SİSTEMİNE UZAKTAN ERİŞİM” konulu yüksek lisans tezi derlenerek oluşturulmuştur. Detaylı bilgiler ve atıf yapılan yayınlar ilgili yüksek lisans tezinde belirtilmiştir.
Teşekkür
“IoT TEKNOLOJİSİ İLE ASANSÖR KUMANDA SİSTEMİNE UZAKTAN ERİŞİM” başlıklı yüksek lisans tezinin hazırlanması ve gerçekleştirilmesi sırasında vermiş oldukları destekten dolayı Doç. Dr. Bayram AKDEMİR ve EEM İth. İhr. Paz. Ve Tic. A.Ş’ye teşekkür ederim.