Ancak bu sektörde her şey üreticilerin istediği gibi gitmiyor ve bu alanda sıkıntıları var. İhracat yapamamaları da bunların en önemlilerinden biri. Yetkililere ve uzmanlara göre İran'da asansör yapımında takip edilen standartlar dünya standartlarına uygun ancak bu ürünün ihracatında birçok sorun yaşanıyor. Bunlardan biri yaptırım yıllarına dayanıyor. İhracata yönelik asansör üreticilerinin, yabancı firmaların asansör alabilmesi için dünya çapında saygın bir firmadan lisans alarak üretim yapabilmesi gerekiyor ancak henüz bu alanda doğru düzgün bir çalışma yok. İran Asansör ve Yürüyen Merdiven Sendikası'nın eski başkanı Dawood Ishtiaghi, "Asansörleri sınıflandırırsak, inşaat ve konut asansörlerinin yüzde 80'i artık yerli olarak üretiliyor." dedi. Asansör yapımında ihtiyaç duyulan parça ve ürünlerin büyük bir kısmının İran'da üretildiğini ifade eden Dawood Ishtiaghi, "Genel olarak inşaat asansörleri 2 kategoriye ayrılabilir. Yüksek hızlı yüksek irtifa asansörleri ve normal yükseklikteki asansörler. Yüksek hızlı ve yüksek katlı asansörlerin yapımında sorunlar yaşanıyor. Bu sebeple İran asansör sektörünün daha fazla ithalata ihtiyacı var." dedi.

"İran'ın buton ve kabin üretiminde çok iyi bir durumu var ve bu kapasitenin kullanılması gerekiyor." diyen Dawood Ishtiaghi, "İran asansör sektörü, asansörde ihtiyaç duyulan üretim ve diğer ekipmanlar konusunda iyi bir duruma sahip olup, bu nedenle bölgenin rekabetçi pazarına girmiştir. Ray, motor ve motor ithalatına ihtiyacımız var. Elbette bu ihtiyaç, İran'da bu sektörün zayıf olduğu anlamına gelmiyor. Dünyanın birçok ülkesinde asansörlerde bu ürünler ithal edilmektedir. Bugün ihtiyacımız olan her şeyi üretemeyeceğiz. İhtiyacımız olan ürünleri üretebilmemiz için üreticilerin de durumunun dikkate alınması gerekiyor. Artık bir ürünün sadece ihtiyaç duyulduğu için üretilmesi mümkün değildir. Ülkede sanayi ürünlerinin üretilmesinin ekonomik bir gerekçesinin olması gerekir, aksi takdirde bu durumda oluşacak zarar, üretim ile ithalat arasındaki farktan daha fazla olacaktır. Yatırımın pazarın büyüklüğüne ve kapsamına göre yapılması gerekir. Normal asansörler İran pazarının yaklaşık yüzde 70'ini oluşturuyor. Bu alanda makro politika ve stratejik plan bulunmuyor ve bu, İran'da asansör üretimi ve montajını hedefleyebilecek en önemli göstergelerden biri. Asansör üretimi için bölgede uygun bir pazar bulunuyor. İran'ın bu alanda yetenekli ve verimli bir iş gücü var ve bu da asansör sektöründe var olabilecek en önemli özel avantajlardan biri. Bu sektör teknik ve mühendislik hizmetlerine oldukça bağımlı ve çok şükür ki İran bu alanda çok yüksek bir kapasiteye sahip. Ülkede asansör yapımı ve onarımı konusunda teknik bilgi birikimi önemli düzeyde olup, bu avantajlardan yararlanılarak bölge pazarı elde edilebilir ve bu sektör verimli bir sanayi haline dönüştürülebilir. İran'ın asansör üretim teknolojisi ile dünyanın mevcut teknolojisi arasındaki farka bakarsak bu alanda İran teknolojisinin günümüz teknolojisinden pek bir farkı yok. Çünkü asansör teknolojisi 1980'lerin sonlarında ülkelere ve bir bakıma ulusal ve güvenlik açısından kapalıydı ama şimdi öyle değil. Mevcut durumda dünyadaki asansörlerin teknolojik kaynakları ve teknik bilgisi İranlı üreticiler tarafından da kullanılan açık kaynaklardır.

İhracat pazarına ilgi eksikliği

"İran'da asansör üretimi iyi durumda olmasına rağmen ihracat alanında sorunlarla karşılaşıyoruz. İran en iyi ihracat pazarı olabilecek komşu ülkeler arasında yer alıyor ancak İran'ın bu alandaki ihracat sorunları henüz çözülmüş değil."

İran Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayii Sendikası Başkan Yardımcısı Rahim İdrisi, İran'daki asansör üretim ve montaj durumunu şöyle anlattı: "İran asansör üretimi ve montajı konusunda iyi durumda ancak ihracat ve kalkınma alanında sorunlarla karşı karşıyayız. İran'ın asansör üretimi alanındaki ulusal standardı, Avrupa standardı EN118'den türetilen standart 1-6303'tür. Bu, Avrupa'nın saygın firmalarının standardıdır, İran'ın üretim birimleri de bu standardı takip etmektedir ve yapılan asansörler de bu standartlara göre yapılmaktadır.

Son birkaç yıldır üretilen ve monte edilen asansörlerin kullanıldığı binaların tamamı bu standartlara uygun ve çok şükür bu konuda bir sorun yok. Ülkede artık ihracat alanında sıkıntılar yaşanıyor. Yerli üretim birimleri ürünlerinin bir kısmını ihraç edebildi ama üreticilerin ihracat konusundaki akıllarındaki miktar bu alanda gerçekleşmedi. Asansör ürünleri ihracatı alanında ihracatçılar için çok önemli olan konu uluslararası büyük üreticilerin lisanslarıyla faaliyet gösterebilmektir. Bu durumda ihracat rakamlarını artırabilirler ama mevcut durumda bu mümkün değil, belki bu sorun İran Ticareti Geliştirme Örgütü tarafından çözülebilir.

Asansör sektörünün 1 milyar dolarlık ihracat potansiyeli İran Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Sendikası Yönetim Kurulu Başkanı Farid Koros, 'İran'ın asansör sektörü, devlet desteği ve 200 milyon dolarlık tahsisle bölge ve komşu ülkelere 1 milyar dolara kadar ihracat yapabiliyor. Bu miktara asansör ürünlerinin yanı sıra teknik ve mühendislik hizmetlerinin ihracatı da dahildir. Irak, Suriye, Umman, BDT bölgesi (komşu ülkeler) ve hatta Ukrayna İran ürün ve hizmetleri için iyi bir pazar. İran'a uygulanan ambargo asansör sektörü için bir nimet oldu. Bu durum, daha önce ithal edilen ürün ve ekipmanlarda kendi kendine yeterliliğe doğru bir ilerlemeye yol açtı. Ülkedeki asansörlerin, ekipmanların ve aksamların ortalama yüzde 90'ı içeride üretiliyor ancak geçtiğimiz yıl ve yeni yaptırım turunun başlamasıyla birlikte hükümetin yeni politikaları sonucunda, bir kısmının geliştirilmesi gündeme geldi. Bunlar arsında motorlar, asansör rayları ve yüksek maliyetlere rağmen kademeli olarak piyasaya sürülen yürüyen merdivenler yer alıyor. Yaptırımlar, İran'da üretilmeyen bazı parçaların üretimini ekonomik hale getirdi ancak sermaye maliyetinin ve nihai ürün fiyatının artmasına, ayrıca teknolojilerin içeriye aktarımının yavaşlamasına neden oldu.

- İran asansör sektörünün en büyük rakibi Türkiye

Artık İran ürünlerinin fiyatı Türk ürünlerinden yüzde 30 daha pahalı ve bunun telafisi hükümet desteği dışında mümkün değil. Bilimsel ve teknik yeteneği yüksek, geçmiş tecrübeye sahip insan kaynağının varlığı, İran'ın hedef pazarlarda güçlü bir varlığa sahip olabilmesi için en önemli kozdur.

Hükümetin mevcut durumda vergi muafiyetleri ve sosyal güvenlik sigortası maliyetlerinin düşürülmesi gibi bazı politikalar uygulayarak, bu ticaretin gerçek üreticilerinin uygunluğunun incelenmesini kuruluşlara emanet etmesi ve uluslararası standartların uygulanmasını kabul etmesini umuyorum. Standartların bölgesel pazarlarda bulunması bu sektörün hızlanmasına yardımcı olacaktır.

- İran asansör sektöründe 50.000 kişi istihdam ediliyor

İran'da yıllık 25.000 asansör talebi var. Asansör sektörü şu anda kapasitesinin sadece %30'uyla çalışıyor ve üretim kapasitesi boş. İran'da asansör sektöründe 50 bin kişi istihdam ediliyor ve bu rakam ülkenin en önemli istihdam sektörü olan otomobil sektörünün yarattığı istihdamın dörtte birine denk geliyor. Şu anda düşük katlı asansörlerle ilgili bir-iki kalem ve 'yedi durağa kadar' diye tabir edilenler dışında tüm malzeme ve ekipmanlar kendi bünyesinde üretiliyor ve bu alanda yüzde 100 kendi kendine yetebilen yeni bir yapı ortaya çıkması devlet desteği ve yatırım ile mümkün.

İran'da 750 bin aktif asansör bulunuyor ve bu asansörlerle her gün 250 milyon sefer yapılıyor. Ülkedeki asansörlerin yüzde 95'inden fazlası standartlara uygun değil çünkü standart sertifikalarının süresi bir yıl içerisinde doluyor.

İhracat için teşvik

Hükümetten talebimiz ihracat teşvikleri ve fuarlara katılmanın maliyetini karşılaması. Ayrıca üretilen parçaların uluslararası standardizasyon masraflarını ödeyerek sektör profesyonellerine yardım etmesi. İran Ulusal Standartlar Örgütü'nün standartları diğer ülkelerde kabul edilmiyor ve üreticiler bu alanda uluslararası standartlar elde etmek zorunda kalıyor, bu da üreticilere ve ihracatçılara fahiş maliyetler getiriyor.

İran Ulusal Asansörler, Yürüyen Merdivenler ve İlgili Hizmetler Birliği, raylar, dişlili ve dişlisiz motorlar, asansör kabloları, asansör hız kontrol tahrik çeşitleri, parça ve komple asansör ihracatı, teknik ve mühendislik hizmetleri ile yürüyen merdiven parçaları ihracatı konularında yatırım yapmak isteyen yatırımcıları desteklemeye hazır.

Fiyatlarda yüzde 250 artış yaşandı

Geçtiğimiz yıllarda döviz sıkıntısı ve hammadde fiyatlarındaki artış nedeniyle ülkedeki ortalama asansör fiyatında yüzde 250 artış yaşandı. Makul olmayan fiyat artışları gerçek üreticiler tarafından değil, mal ve hammadde alıp depolayan ve daha yüksek fiyatlara satan komisyoncu ve aracılar tarafından gerçekleştirildi."