Dikey yapı kullanıcılarının hayatını kolaylaştırmak için asansörler vaz geçilmez bir ürün olarak yerini almaktadır. Yapı yüksekliği arttıkça asansör ihtiyacı yanında konfor şartları da dikkate alınmaktadır. Konfor şartlarında seyir konforu, hız, ferahlık, güvenli ve rahat seyahatin gerçekleşmesi gibi beklentiler oluşmaktadır. Seyir sırasında kullanıcıların beklentileri sadece asansör bileşenlerinden kabini gördükleri ve kullandıkları için kabin içindeki görsel beklenti ve ilave konfor şartları (engelli erişilebilirliği, acil durumda davranış, vs.) ifade edilebilir. Diğer güvenlik ekipmanları, kumanda, tahrik üniteleri ve diğer güvenlik bileşenlerini görmemektedirler. Bu durum biraz merak uyandırsa da kullanıcıların tedirginliklerini ortaya çıkarmamaya yardımcı olmaktadır. Tasarım sırasında oluşabilecek tüm riskler değerlendirilmeye çalışılsa da insan faktörü ve teknolojik öngörülemeyen risklerin varlığı yine de kabul kriterleri çerçevesinde değerlendirilebilmektedir.

Kabin tasarımında yasal mevzuat olarak tanımlanan yönetmeliklerimizde kabin tasarımında boyutsal koşullar ve mekanik dayanıklılıkla alakalı olarak yangına dayanım koşulları tariflenmektedir. Ayrıca bazı büyükşehirlerin kendi imar yönetmeliklerini hazırlama yetkileri olduğu için resmi gazetede yayınlayarak tasarım koşullarını oluşturduklarını görüyoruz. Örneğin; Erzurum, Van, Kayseri, Hatay, Sakarya, Ankara, İstanbul, İzmir, Gaziantep, Bursa.

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği (Resmî Gazete Tarihi: 03.07.2017 Resmî Gazete Sayısı: 30113, Değişiklik No.13 25.02.2022 tarih ve 31761 sayılı Resmi Gazete) kabin alanını 1,8 metrekare, dar kenar 1,2 m, kapı ölçüsünü 0,9 m olarak tarif etmektedir. Binanın 10 kat ve üzeri olduğunda bir adet asansörün 2,52 metrekare kabin alanına, kabin dar kenarının en az 1,2 m, kapı ölçüsünün en az 1,1 m olması gerektiği tanımlanmıştır. Binaların yangından korunması hakkındaki yönetmelik (Resmî Gazete Tarihi: 19.12.2007 Resmî Gazete Sayısı: 26735, Değişiklik No.7 20.11.2021 31665 sayılı Resmi Gazete) asansör kuyusu ve makine dairelerinin en az 60 dakika yangına dayanıklı, kat kapılarının 51.50 m ye kadar 30 dk 51.50 m den sonra 60 dk yangına dayanıklı olmasını, itfaiyeci asansörünün 51.50 m den sonra bulunması gerektiği, duman tahliye bacasının en az 0,1 metrekare olması, kuyunun büyük olması halinde kuyu kesitinin 0,025 katı büyüklüğünde olması gerektiği tanımlanır.

Kullanıcı güvenliğinde öncelikli parçanın kabin olduğu ve mevcut ürün standardında (TS EN 81-20:2020) gerekli koşulların açıklamaları aşağıda çıkarılmıştır. Buna göre;
- Kabin iç yüksekliği en az 2 m olmalı,

- Kabinin aşırı yüklenmesini önlemek için, kullanılabilir kabin alanı sınırlandırılmalı,

- Kabin alanına kapı eşik alanlarının dahil edilmesi için 100 mm’den büyük olmalı,

- Kabin aşırı yüklenmesi bir aygıt ile izlenmeli, (Asansör, kabinin aşırı yüklenmesi durumunda, seviye düzeltme dâhil, kabinin normal harekete geçmesini önleyen bir aygıtla donatılmalıdır. Hidrolik asansörlerde bu aygıt seviye düzeltmeyi engellememelidir. Anma yükü, en az 75 kg olmak kaydıyla, %10’dan fazla aşıldığında aşırı yük tespit edilmelidir. Aşırı yük durumunda: kullanıcılar kabin içindeki sesli ve görünür bir sinyal ile bilgilendirilmeli, otomatik güçle çalışan kapılar, tam olarak açılmalı, elle çalışan kapılar kilitlenmemiş durumda kalmalı, ön çalışma etkisiz duruma getirilmeli)

- Kabin alanı kullanımı belirlenirken taşıma kapasitesi hem ağırlık cinsinden hem de kişi sayısı cinsinden ayrı ayrı hesaplanır,

- Hidrolik asansörlerin taşıma kapasiteleri elektrikli asansörlerin taşıma kapasitelerine göre belirli bir kapasiteden sonra farklı hesaplanır,

- Kabin seviyeleme doğruluğu 20 mm’yi aşmamalı, yüksek kapasiteli asansörlerde bunun için ilave tertibat kullanılabilir,

- Hidrolik tahrikli yük yolcu asansörleri için kabinin, kabin karkasının, kabin ile piston (silindir) arasındaki bağlantının, askı tertibatının (dolaylı etkili asansörlerde), kabin güvenlik tertibatının, boru kırılma valfinin, debi sınırlayıcının/tek yönlü debi sınırlayıcının, oturma aygıtının, kılavuz rayların ve tamponların tasarımı, TS EN 81-20 Çizelge 6’dan (TS EN 81-20 Madde 5.4.2.1) elde edilen bir yük esas alınarak yapılmalı, Silindir, TS EN 81-20 Çizelge 7'de verilen anma yüküne göre hesaplanabilir,

- Kabinde, imalatçının/monte eden yüklenicinin ismi, kurulum seri numarası, yapılış yılı, asansörün kilogram cinsinden anma yükü ve kişi sayısı tanımlanmalı,

- Bildirim, “... kg... KİŞİ” şeklinde veya ağırlık ve kişiler için piktogramlar kullanılarak yapılmalı,

- Kabin; duvarlar, zemin ve kabin üstüyle tamamen kapatılmalı, izin verilen açıklıklar yalnızca kullanıcıların normal erişimi için girişler, acil durum kabin üstü kapakları ve kapıları, havalandırma açıklıkları.

- Kabinin karkasını, kılavuz patenleri, duvarları, zemini, tavanı ve üstünü içeren donanım, normal asansör çalışmasında ve güvenlik aygıtlarının çalışmasında uygulanacak olan kuvvetlere dayanacak mekanik dayanıma sahip olmalı,

- Güvenlik aygıtları devreye girdiğinde, üzerindeki yük eşit olarak dağıtılmış olsun ya da olmasın, kabin zemini normal konumuna göre %5'ten fazla eğimli olmamalı,

- Kabinin her bir duvarı mekanik dayanıma (Yuvarlak veya kare kesitli 5 cm2lik bir alana eşit olarak dağılan 300 N’luk bir kuvvet; kabinin, içten dışa doğru herhangi bir noktasında dik açıyla uygulandığında, 1 mm’den daha fazla herhangi bir kalıcı deformasyon ve 15 mm’den daha büyük elastik deformasyon. Yuvarlak veya kare kesitli 100 cm2lik bir alana eşit olarak dağılan 1000 N’luk bir kuvvet; kabinin, içten dışa doğru herhangi bir noktasında dik açıyla uygulandığında, 1 mm'den fazla kalıcı deformasyon olmaksızın kabin bu kuvvete dayanmalıdır.)

Camdan yapılmış veya kısmen camdan yapılmış kabin duvarları lamine olmalı,

Ağır darbeli sarkaç şoku tertibatının (TS EN 81-50:2020, Madde 5.14.2.1) 500 mm yükseklikten düşmeye eşit darbe enerjisi veya yumuşak darbeli sarkaç şoku tertibatının (TS EN 81-50:2020, Madde 5.14.2.2) 700 mm yükseklikten düşmeye eşit darbe enerjisi, panelin merkez hattı üzerine zeminden 1 m yükseklikteki bir noktada veya kısmen camlı duvarlar için cam elemanının merkezinde cam duvara çarpıyorken; duvar elemanı üzerinde çatlak olmamalı, en fazla 2 mm çapındaki yongalar haricinde camın yüzeyinde hasar olmamalı, bütünlük kaybı olmamalı,

TS EN 81-20:2020 Çizelge 9'a göre düz camdan yapılmış kabin duvarı elemanları, her taraftan çerçeveye alınmışsa, deneylere ihtiyaç yoktur. Deneyler, kabin duvarının iç yüzü üzerinde yapılmalı,

- Cam paneller, tedarikçinin ismi ve ticari markası, cam tipi, kalınlık (ör. 8/8/0,76 mm) içeren işaretlere sahip olmalı,

Camlar, zeminden 1,10 m yükseklikten daha aşağıda yerleştirilmiş olan kabin duvarlarında 0,90 m ile 1,10 m arasında yükseklikte bir korkuluk bulunmalıdır. Bu korkuluk camdan bağımsız olarak sabitlenmeli,

- Kabin gövdesinin destek yapısı alev almayan malzemelerden yapılmalı, kabin zemini, duvar ve tavan bitirmeleri için seçilen malzemeler, EN 13501-1:2007+A1:2009'un gerekliliklerini karşılamalı (Zemin kaplaması: Cfl-s2, Duvar: C-s2, d1, Tavan: C-s2, d0)

Son kat boyalar, duvarların üzerinde 0,30 mm'ye kadar olan lamineler ve çalışma aygıtları gibi donanımlar, aydınlatma ve göstergeler gerekliliklerden muaftır.

Aynalar veya diğer cam kaplamalar, kabin içinde kullanıldıklarında kırılırlarsa, EN 12600:2002'ye göre mod B veya C'ye uygun olmalı,

- Her kabin eşiğine, karşısındaki net durak kapısının en az tam genişliğinde uzanan bir koruma eteği sacı monte edilmeli; Bu düşey bölüm, yatay düzlemle en az 60°lik açı yapan bir pah ile aşağıya doğru uzatılmalı ve bu pahın yatay düzlemden olan çıkıntısı 20 mm'den az olmamalı, koruma eteğinin yüzü üzerindeki herhangi bir çıkıntı, örneğin bağlantı kısımları gibi, 5 mm'yi aşmamalı, 2 mm'yi aşan çıkıntılar, yatayla en az 75°lik bir açı yapacak şekilde pahlanmalı, düşey kısmın yüksekliği en az 0,75 m olmalı, yuvarlak veya kare kesitli 5 cm2lik bir alana eşit olarak dağılan 300 N’luk bir kuvvet, koruma eteğinin durak tarafından, düşey kesitin alt kenarı boyunca herhangi bir noktada dik açılarda uygulandığında, koruma eteği bu kuvvete (1 mm’den daha büyük kalıcı deformasyon ve 35 mm’den daha büyük elastik deformasyon) dayanmalı,

- Acil durum kabin üstü kapakları ve acil durum kapıları; kabin üstüne bir acil durum kapağı monte edildiği yerlerde, bu kapak asgari 0,40 m × 0,50 m boyutlarında net açıklığa sahip olmalı, 

(NOT Yeterli alan olduğunda, 0,50 m x 0,70 m boyutlarındaki bir çatı kapağı tercih edilir.)

Bitişik kabinler olması durumunda acil durum kapıları, ancak kabinler arasındaki yatay mesafenin 1 m'yi aşmaması kaydıyla kullanılabilir. Bu durumda her kabin, insanların kurtarılmak üzere alınacağı bitişik kabinin, kurtarma işleminin gerçekleşeceği seviyeye getirilmesini olanaklı kılmak için, söz konusu bitişik kabinin konumunu belirlemeye yönelik bir araç ile donatılmalıdır.

Kurtarma durumunda, kabin acil durum kapıları arasındaki mesafenin 0,35 m'den fazla olduğu yerlerde, korkulukları olan ve en az 0,50 m eninde fakat acil durum kapısının açıklığına sığacak kadar yeterli boşluğa sahip, portatif/seyyar bir köprü veya kabine entegre edilmiş bir köprü bulunmalıdır. Köprü, asgari 2500 N'luk bir kuvveti taşıyacak şekilde tasarlanmalıdır. Köprü portatif/seyyar ise, kurtarmanın gerçekleşeceği binanın içinde muhafaza edilmelidir. Köprünün kullanımı, kullanma talimatında tarif edilmelidir.

Acil durum kapıları mevcutsa, bunlar en az 1,80 m yüksekliğinde ve 0,40 m genişliğinde olmalıdır. Acil durum çatı kapakları veya kapılar monte edilmişse, bunlar aşağıdakilere uygun olmalıdır; acil durum çatı kapakları ve kapılarında bir elle kilitleme aracı bulunmalıdır.

Acil durum çatı kapakları kabin dışından anahtar olmadan, kabin içinden ise üçgene uygun bir anahtar ile açılmalıdır. Acil durum çatı kapakları kabinin içine doğru açılmamalıdır.

Açık konumdaki acil durum çatı kapakları, kabinin kenarından dışarı çıkıntı yapmamalıdır.

Acil durum kapıları, kabin dışından anahtar olmadan, kabin içinden üçgene uygun bir anahtar kullanılarak açılabilmelidir. Acil durum kapıları kabinin dışına doğru açılmamalıdır.

Acil durum kapıları, bir karşı ağırlığın veya bir dengeleme ağırlığının yolu üzerine veya bir kabinden diğerine geçişi engelleyen sabit bir engelin önüne (kabinleri ayıran kirişler hariç) yerleştirilmemelidir. Kilitleme, elektrik güvenlik aygıtı aracılığıyla onaylanmalıdır. Acil durum kapılarında bu aygıt, kilit açıldığında bitişik asansörü de durdurmalıdır. Asansörün yeniden hizmete girmesi, yalnızca kasıtlı olarak yeniden kilitlemeden sonra mümkün olmalıdır.

- Kabin üstü, azami insan sayısını taşıyacak şekilde yeterli dayanıma sahip olmalı, ancak kabin üstü, kalıcı deformasyon geçirmeksizin, 0,30 m x 0,30 m'lik bir alan üzerinde herhangi bir konumda asgari 2000 N'luk bir kuvvete dayanabilmeli, kabin üstünün, bir kişinin çalışması veya çalışma alanları arasında hareket etmesi gereken yüzeyi, kaymaz özellikte olmalı, 

Kabin üstü, asgari 0,10 m yüksekliğe konumlandırılmış korkuluk eteği ile donatılmalı, kabin üstünün dış kenarının ötesinde ve onun dikine olarak asansör kuyusunun duvarına olan yatay düzlemdeki serbest mesafe 0,30 m'yi aştığı yerlerde, bir korkuluk sağlanmalı,

Serbest mesafeler kuyunun duvarına kadar, genişliği veya yüksekliği 0,30 m’den az olan girintilerde daha büyük mesafeye imkân verecek şekilde ölçülmeli,

Kabin üstünün dış kenarı ile kuyu duvarının arasındaki asansör aksamının düşme riskini önleyebildiği yerlerde (bk. TS EN 81-20:2020 Şekil 15 ve Şekil 16), koruma eş zamanlı olarak aşağıdaki şartları sağlamalı: Kabin üstünün dış kenarı ile kuyu duvarı arasındaki mesafesinin 0,30 m'den fazla olduğu yerlerde, kabin üstünün dış kenarı ile ilgili aksamın arasına veya korkuluğun ucu ile aksamın arasına 0,30 m'den daha büyük çaplı yatay bir daire yerleştirmek mümkün olmamalı, aksamın herhangi bir noktasına dik açılarda yatay olarak 300 N'luk bir kuvvet uygulandığında bu kuvvet, aksamın, sapma göstermesine sebep olmamalı, aksam, kabinin seyri boyunca koruma oluşturmak üzere kabin üstünün üzerinde yüksekliğe uzamalı,

Korkuluklar, korkulukların yarı yüksekliğinde bir ara çubuk ve bir el tutamağından oluşmalı, korkuluğun el tutamağının iç kenarı ile kuyu duvarının ötesindeki yatay düzlemdeki serbest mesafe düşünüldüğünde (bk. TS EN 81-20:2020 Şekil 17), yüksekliği en az mesafenin 0,50 m'ye kadar olduğu yerlerde 0,70 m, mesafenin 0,50 m'yi aştığı yerlerde 1,10m, korkuluk, kabin üstünün kenarlarından en fazla 0,15 m mesafede yerleştirilmeli, el tutamağının dış kenarı ile kuyu duvarındaki herhangi bir parça (karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı, anahtarlar, raylar, konsollar, vb.) arasındaki yatay mesafe en az 0,10 m olmalı,

Korkuluğun üstünde herhangi bir noktaya dik açılarda yatay olarak 1000N'luk bir kuvvet uygulandığında, korkuluk 50 mm'nin üzerinde bir elastik deformasyon göstermeden bu kuvvete dayanmalı,
şeklinde olmalıdır.
- Kabin üstünde kullanılacak herhangi bir cam lamine olmalı,

- Kabine sabitlenmiş makaralar ve/veya dişliler, korumaya sahip olmalı,

- Sığınma boşluğundan yatay olarak 0,30 m içinde çalıştırılabilen uygun kumanda aygıtı (kontrol çalışması), kontrol veya bakım personeli için giriş noktasından 1m’den daha fazla olmayan ve kolayca erişilebilir bir konumda, durdurma aygıtı (erişim noktasından 1m'den daha uzağa yerleştirilmemişse, kontrol çalışması kumandasının yanında bulunan aygıt olabilir) ve priz çıkışı.

 - Kabinin üst ve alt kısımlarında havalandırma açıklıkları bulunmalı, kabinin üst kısmında yer alan havalandırma açıklıklarının etkili alanı, kullanılabilir kabin alanının en az %1'i olmalı ve aynı durum kabinin alt kısmındaki açıklıklar için de geçerli. Kabin kapılarının etrafındaki boşluklar havalandırma deliklerinin alanının hesaplanmasında, gerekli etkili alanın %50'sine kadar karşıladığı kabul edilebilir. Havalandırma açıklıkları, iç kısımdan, kabin duvarları içinden 10mm çapında düz rijit bir çubuk geçirmenin mümkün olmayacağı şekilde yapılmalı veya düzenlenmeli,

- Kabin, herhangi bir duvardan 100 mm'den az mesafede olmayacak şekilde zemin üzerinde 1 m yükseklikle ve kumanda aygıtları üzerinde en az 100 lüks bir ışık şiddeti sağlayan, kalıcı olarak monte edilmiş elektrik aydınlatması ile donatılmalı, (NOT: Kabinin yapılanması; tutamak, katlanır koltuk ve benzerlerinin ihmal edilebilir gölgeler oluşturabileceği şekilde olabilir.) Lüks seviyesi okumaları alınırken, ışıkölçer en güçlü ışık kaynağına doğru yöneltilmelidir. En az iki tane paralel bağlı lamba bulunmalıdır. (NOT: Bu bağlamda lamba; örneğin ampul, floresan tüp vb. gibi münferit bir ışık kaynağı anlamına gelmektedir.) Kabinin park hâlinde olduğu ve kapıların kapalı olduğu zaman haricinde kabin sürekli olarak aydınlatılmalı, 1h boyunca en az 5 lüks bir aydınlatma şiddeti sağlayabilecek, otomatik olarak yeniden şarj edilebilir bir acil durum beslemesi olan acil durum ışıkları bulunmalı; kabindeki ve kabin üstündeki her alarm başlatma aygıtında; zeminden 1m yükseklikte, kabinin merkezinde ve zeminden 1m yükseklikte, kabin üstünün merkezinde. Bu aydınlatma, normal aydınlatma beslemesinin arızasında otomatik olarak devreye girmeli,

TS EN 81-20 standardı Madde 6 Çizelge -18’e göre kabin şartlarını doğrulama için ekteki tablo dikkate alınır.

Ayrıca ilave olarak diğer uyumlaştırılmış standartları da dikkate almak gerekir. Buna göre Engelli erişilebilirliği (TS EN 81-70:2021) konusunda gereklilikleri gözden geçirelim;

Kabin boyutlandırmada aşağıdaki koşullar dikkate alınır;

- Tek girişli veya karşılıklı iki girişli veya iki bitişik girişli kabinlerin iç boyutları TS EN 81-70:2021 Çizelge 3'e göre seçilmeli, kabin boyutları, kabinin yapı duvarları arasından ölçülmeli, duvarlar üzerinde bulunan, TS EN 81-70 Çizelge 3'te verilen asgari kabin boyutlarını azaltan dekoratif uygulamaların kalınlığı 15 mm'yi aşmamalı, Kabin duvarlarına, tekerlekli sandalye kullanan yolcuların veya yürümeye yardımcı araçlar kullanan yolcuların kabine yerleşmelerini ve dönmelerini kısıtlayabilecek, 800 mm yüksekliğin altında hiçbir ilave unsur monte edilmemeli, bu durum özellikle de asgari derinliği kısıtlayan tip 1 ve tip 2 kabinler ve daha küçük asgari boyutu kısıtlayan tip 4 kabinler için geçerli olacaktır.

TS EN 81-70:2021 Çizelge – 3 Tek girişi veya iki girişi olan kabinler için asgari kabin boyutları ekteki çizelgede yer almaktadır.

- Kabin kumanda paneli ve yan duvar üzerine bir el tutamağı monte edilmeli; el tutamağı, kumanda aygıtlarına engel teşkil etmemek için kabin kumanda panelinin olduğu yerde kesintiye uğramalı, eğer kabin kumanda panelinin daha kısa olan tarafı en az 400 mm toplam boyutunda bir el tutamağını barındıramayacaksa, bu hâlde el tutamağı işletim panelinin yalnızca bir tarafına kurulabilir, el tutamağının kavrama kısmı, 30 mm ile 45 mm arasında enkesit boyutlarında ve asgari 10 mm yarıçapında olmalı, duvar ile el tutamağının kavrama kısmı arasındaki mesafe en az 35 mm olmalı, el tutamağının kavrama kısmının üst kenarının yüksekliği, bitmiş zemin seviyesinden 900 mm ± 25 mm yukarıda olmalı, el tutamağının uçları kapatılmalı ve eğer çıkıntı yapan uçlara çarpma riski varsa, örneğin tutunma kolu, kabin işletim panelinin önünde bitiyorsa, el tutamağı duvara doğru döndürülmeli, 1, 2 ve 3. tip kabinler için, eğer kabin giriş genişliğini kısıtlayacaksa, el tutamağı karşıdaki yan duvara monte edilebilmeli, 4 ve 5. tip kabinler için karşıdaki yan duvara veya arka duvara ikinci bir el tutamağı monte edilmeli,

 - Kabin içinde bir katlanır koltuk varsa, bu koltuk; bitmiş zemin seviyesinden 500 mm ± 25 mm'lik yükseklik, 300 mm ila 400 mm'lik bir derinlik, 400 mm ila 500 mm'lik bir genişlik ve en az 120 kg'lık yük taşıyabilme kabiliyetine sahip olmalıdır.

- 1, 2 ve 3. tip kabinler için, geri geri giderken yolcuların arkalarındaki engelleri gözleyebilmeleri için bir aygıt kurulmalı, asansörün kurulduğu ortam dikkate alınarak, özellikle de yolcuların kabine genel olarak ıslak pabuçlarla girmesinin beklendiği yerlerde kabin zemini kaydırmaz zemin olmalı, asansör lobilerinde kullanılan malzemenin aynısı asansör kabini zemini için de kullanılabilir.

- Kabin kumanda aygıtları için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi sağlanmalıdır;
Kabin kumanda panelleri; kat seçimi butonları alarm ve kapı butonlarının üzerine yerleştirilmeli, tek bir yatay sıra için kat seçimi butonlarının sırası soldan sağa doğru olmalı, tek bir düşey sıra için kat seçimi butonlarının sırası aşağıdan yukarıya doğru olmalı ve çok sayıda düşey sıra için soldan sağa doğru ve ardından aşağıdan yukarıya doğru olmalı, asansörün çalışması için basmalı butonlar kullanıldığında ayırt edilmeli (kat seçimi butonları: binanın kat adlandırmaları ile tutarlı, semboller ile belirlenmiş (ör. sayılar, karakterler veya piktogramlar), tercihen: −2, −1, 0, 1, 2, vb., alarm butonu: çan şeklinde sembol ile sarı (ISO 4190-5:2006, Çizelge C.1, No. 1), kapı açma butonu: ⊲I⊳ sembolü ile belirtilmiş (ISO 4190-5:2006, Çizelge C.1, No. 2), mevcutsa, kapı kapama butonu: ⊳I⊲ sembolü ile belirtilmiş (ISO 4190-5:2006, Çizelge C.1, No. 3), çağrı kaydı için tuş takımları kullanıldığında, alarm ve kapı butonları tuş takımının altına yerleştirilmeli, büyük boy basmalı butonlar kullanıldığında, bunlar Ek B'ye uygun olmalı, kabin işletim paneli yan duvar üzerine aşağıdaki gibi yerleştirilmeli, ortadan açılan kapılarda, ana girişten kabine girerken sağ taraf üzerinde olmalı, yandan açılan kapılarda, ana girişten kabine girerken kapanma sövesinin üzerinde olmalı, kabin genişliği 1 600 mm'yi aştığında kabinin her iki yan duvarı üzerinde de bir kabin kumanda paneli olmalı, bitişik kapıları olan kabinlerde, kabinin kapı olmayan her duvarı üzerinde bir kabin kumanda paneli olmalı,

TS EN 81-70:2021 Çizelge – 4 Kumanda Tertibatı Tasarım Gereklilikleri - ektedir.

TS EN 81-70:2021 Çizelge – 5 Kumanda Tertibatı Tasarım Gereklilikleri-2 ektedir

Bir diğer standart ise kasıtlı tahribatlara karşı dayanıklı asansör (TS EN 71-71:2018) tasarımlarında kabin koruma yeterlilikleri aşağıda çıkarılmıştır;

- Kabin duvarları mekanik olarak yeterli dayanıma (kategori 1 için EN 13501-1 A1 sınıfı, Darbe testine uygun-düşme yüksekliği 700 mm, kategori 2 için EN 13501-1 A1 ve veya A2 sınıfı, darbe testine uygun-düşme yüksekliği 1000 mm) sahip olmalı,

- Kabin tavanı mekanik olarak yeterli dayanıma (kategori 1 için EN 13501-1 C sınıfı ve kabin tavanının kişilerin asılarak tutabilecekleri her noktası 150 kg’lik bir kütleyi taşıyabilmeli ve 60 s içerisinde, elle veya TS EN 81-71:2018 Ek E’de tarif edilen araçlar kullanarak yetkisiz kişiler tarafından yerinden çıkarılamayacak şekilde sabitlenmeli, kategori 2 için A2 sınıfı ve kabin tavanının her bir noktası insanların asılarak tutamayacağı şekilde tasarımlanmalı) sahip olmalı,

- Kabin gövdesinde kullanılan malzemeler EN 13501-1 A1 sınıfı olmalı, TS EN 81-71:2018 Ek E’de tarif edilen araçlar kullanılarak kesilmeye karşı dayanıklı olmalı,

- Kabin tabanında kullanılan malzemeler Kategori 1 için Sınıf Cfl’ye uygun, Kategori A2fl’ye için olmalı, herhangi bir kabin döşeme malzemesi kesildiğinde tökezleme tehlikesi oluşturmayacak şekilde tespit edilmeli,

- El tutamağı kullanıldığında Kategori 2 asansörlerde en tercih edilmeyen noktasına herhangi bir yönden uygulanan 2500 N’luk noktasal kuvvete mukavemet göstermeli,
- Kabin içinde ayna kullanılması durumunda lamine olmalı, çıkıntı oluşturmayacak şekilde tespit edilmeli,

- Kabin içinde donatı veya bağlantı olması halinde Kategori 1 için, yerlerinden yalnızca özel aletler kullanılarak çıkarılabilmeli, Kategori 2 için, yerlerine kullanıcılar tarafından görülemeyecek bağlantılar ile tespit edilmeli,

- Kabin imdat kapakları veya imdat geçiş kapıları kullanılması durumunda; Kategori 2 için, imdat kapakları veya imdat geçiş kapıları TS EN 81-20:2020 Madde 5.4.6’daki kuralları sağlamalı ve TS EN 81-71:2018 Madde 5.3.2’ye uygun güvenlik sistemi ile teçhiz edilmeli,

- Kabin havalandırmasında normal olarak erişilebilecek herhangi bir havalandırma açıklığı, herhangi bir en kesitli düz çubuğun içerisinden geçmesini engelleyecek koruma vasıtaları ile teçhiz edilmeli,

- Kabin havalandırması için Kategori 1 ve kategori 2 için kabinler, zemin seviyesinde ve kumanda tertibatlarında en az 100 lüks şiddetinde bir ışık yoğunluğu sağlayacak sabit bir aydınlatma tesisatı ile teçhiz edilmeli,

- Kabinin iç kısmındaki tüm aydınlatma donatıları bağlantıları görülemeyecek şekilde çıkıntısız olarak, yetkisiz kişilerinin erişimi engellenecek şekilde tespit edilmeli, TS EN 81-71:2018 EK B ve Ek F’de tarif edildiği şekilde deneye tâbi tutulduğunda, çalışır durumda olmalı ve kırılmamalı,

- Kabin butonları, göstergeler ve diğer donatılar, kullanıcı tarafından deneye tâbi tutulduğunda, EN 60529’da belirtildiği gibi suya karşı IPX3 koruma seviyesinde olmalı, buton panelleri (bezel) ile buton arasındaki boşluk, TS EN 81-71:2018 EK E’de listelenen herhangi bir aracın içine girip sıkıştırmasını önlemek üzere asgari büyüklükte olmalı ve kesilmeye karşı dayanıklı olmalı, TS EN 81-71:2018 Ek B’ye uygun olarak deneye tâbi tutulmalı, TS EN 81-71:2018 Ek-F’de verilen kuralları karşılamalı, 

Yukarıda tanımlamaya çalıştığımız konu temelinde yazılı kuralların varlığı birçok belirsizliği ortadan kaldırmaya yardımcı olmakla birlikte, ilave çözüm ya da problemlerin oluşması ve değerlendirmeye belki de yazılı mevzuatta tanımlamaya ihtiyaç duyulacaktır. Bahsettiğimiz konuların detaylı açıklamalarını ilgili ürün standartlarında ve yasal mevzuatlarda bulmanız mümkün olduğunu hatırlatmak isterim. Zira tüm bilgilerin burada açıklamak mümkün olmamaktadır. Konuyu çok derinlemesine inmeden önemli noktaların altını çizerek dikkat çekmeye çalıştığımız çalışmamızı sizlerin değerlendirmelerinize sunarım.

Saygılarımla

Kaynakça: Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Planlı alanlar İmar Yönetmeliği, TS EN 81-20:2020, TS EN 81-70:2020, TS EN 81-71:2018