Ertan KARADAŞ - SZUTEST Uygunluk Değerlendirme A.Ş. Asansör Periyodik Kontrol – Departman Müdürü

Ertan Bey merhaba. Okurlarımız ile Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle A tipi muayene kuruluşu olabilmek için ne gibi şartlar getirildiğini anlatır mısınız?
Merhaba. Öncelikle 13 Eylül 2022 tarihinde yayımlanan Asansör Periyodik Kontrol Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin sektördeki tüm paydaşlar ve vatandaşlarımız için hayırlara vesile olmasını dilerim. 

Evet, A tipi muayene kuruluşu olmak için bazı değişiklikler söz konusu. Türk Akreditasyon Kurumu TÜRKAK’a TS EN  ISO/IEC 17020  standardında akredite olmanız gerekli. Bu konuda bir değişiklik yok. Değişiklik yapılan noktalardan biri, bundan böyle TÜRKAK Akreditasyon kapsamınızda hem elektrikli hem de hidrolik asansörler olmak zorunda. Yani “Benim akreditasyon kapsamımda yalnızca elektrik tahrikli asansörler var veya benim akreditasyon kapsamımda yalnızca hidrolik tahrikli asansörler var” dediğinizde Bakanlık daha doğrusu Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmeniz mümkün değil. Ayrıca yetkilendirme veya yetki süresi uzatımı için Bakanlık döner sermayesine bir miktar ödeme yapmanız gerekmekte. Belli başlı değişiklikler bunlar diyebilirim.

Hemen bir de kısa not düşmek isterim; 10 Ekim 2022 itibariyle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilen A tipi muayene kuruluşlarının sayısı 39. Kişisel kanaatim sayının çok yüksek olduğu yönünde. Bunu belirtmeden geçemeyeceğim.

Yönetmelik monte edenler veya yetkili servisler için ne gibi yenilikler ve değişiklikler içeriyor?
Asansör monte edenler veya yetkili servisler için gelen yenilik ve değişikliklerin bence en önemlisi “Asansörcünün” geçerli bir TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi (HYB) olmadığı durumlarda A tipi muayene kuruluşunun periyodik kontrolü yapamayacağıdır. Biliyorsunuz eskiden firmanın HYB'si yoksa da kontrolü gerçekleştirip ilgili il sanayi müdürlüğüne A tipi muayene kuruluşu olarak bildirimde bulunuyorduk. Firmanın HYB'sinin olmaması kontrolün yapılmasına engel değildi. Şimdi ise yapılan değişiklik ile beraber “… A tipi muayene kuruluşu tarafından periyodik kontrol yapılamaz” denmekte. Ayrıca eskiden olduğu gibi HYB'si olmayan firmayı asansörün bulunduğu ildeki yeni adıyla Bakanlık il Müdürlüğüne A tipi muayene kuruluşu olarak bildirme yükümlülüğümüz devam etmekte. 

Tescil öncesi ilk periyodik kontroller bilindiği üzere yükle gerçekleştiriliyor. Bundan böyle asansörü monte eden bu yüklere ait kalibrasyon belgesini sunmak zorunda. Kalibrasyon periyodu 3 yıl olarak öngörülmüş. Yüklerin fiziksel özelliklerini kaybetmeyen, kütlesinde değişiklik olmayan malzemeden oluşması ve kolay taşınabilmesi açısından ergonomik olması gerekmekte. Bu kriter şüphesiz monte eden için önemli bir kriter. Yurtdışında gördüğüm uygulamalara dayanarak şunu söyleyebilirim; muhtemelen sadece bu işe odaklanmış yani tescil öncesi ilk periyodik kontrollerde hazır edilecek kalibrasyonlu yükleri asansör monte edene hazır hale getirecek daha doğrusu hizmet edecek, yeni firmalar oluşacaktır. Bu diğer bir açıdan baktığınızda da istihdam demek. Olumlu buluyorum.  

Her yönetmelik değişikliğinde, uygulama değişikliğinde olduğu gibi başlangıçta biraz zorlanılabilir fakat sektörün kısa sürede buna alışacağını düşünüyorum. Hemen bir parantez açmam gerekecek, bu yüklerde kalibrasyon belgesi 01 Temmuz 2023'ten itibaren aranacak. Hazırlık yapabilmek adına yeterli zaman var diye düşünüyorum.

Tescil demişken, tescil öncesi ilk periyodik kontrolde A tipi muayene kuruluşuna verilen bazı belgeler vardı.  AB uygunluk beyanı, onaylanmış kuruluş tarafından düzenlenen uygunluk belgesi, onaylı avan ve/veya uygulama projesi gibi. Bundan böyle bu belgeler yukarıda bahsettiğim kalibrasyon doğrulama raporuyla A tipi muayene kuruluşuna başvuru aşamasında iletilmek zorunda olduğu yönetmelik ile bildirildi.

Bir diğer husus; “Kontrollere nezaret eden teknik bakım ve onarım personelinin iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına aykırı hareket etmemesi, işveren bilgilerini de içeren tanıtıcı kimlik belgesini üzerinde taşıması ve güncel SGK kaydının ilgili A tipi muayene kuruluşuna sunulması asansör monte eden tarafından sağlanır” denmekte.

Ayrıca “Asansörcülerin” dikkat etmesi gereken bir başka nokta ise bir önceki takvim yılı içerisinde bakımını yaptıkları yerleri her yıl ocak ayı sonuna kadar fiziki şekilde veya Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) yoluyla ilgili idareye iletme zorunluluğudur.

Bu sorunuza son olarak şunu eklemek istiyorum; Asansör kabininin içerisine bildiğiniz üzere asansör kimlik numarasını belirten gri renkli, alüminyum bazlı etiket yapıştırıyorduk. Bu etiketten bundan böyle 2 tane basacağız. İlki yine kabin içine iliştirilecek ikinci etiket ise kumanda panosunun iki yan kenarından birine, makine dairesiz asansörlerde kumanda panosu kapağının iç kısmına iliştirilecek. Öncesinde ama ufak bir montaj işlemi gerekiyor. O da şu: 90 mm x 60 mm ebadında bir metal plakayı asansörcülerin kalıcı olarak kumanda panosuna monte etmeleri gerekecek. Asansör kimlik etiketini bu metal plakanın üzerine iliştireceğiz.

Yönetmelik değişikliği A tipi muayene kuruluşları için ne gibi yenilikler ve değişiklikler içeriyor?
Yönetmeliğe A tipi muayene kuruluşları açısından baktığımızda ufak çapta fakat sayıca bir hayli değişiklik söz konusu. Şüphesiz bu değişiklikler bizi hem yazılımsal hem de idari anlamda önümüzdeki geçiş sürecinde meşgul edecek. Her yönetmelik değişikliğinde olduğu gibi…
 
Hemen beni en çok mutlu eden değişikliği belirtmek istiyorum size. Bundan böyle makine, elektrik, elektronik, haberleşme ve mekatronik mühendisi olmuş, sahada asansör kontrollerini gerçekleştiren arkadaşlarımıza, meslektaşlarımıza “Muayene Mühendisi” denecek olması. Şimdiye kadar muayene elemanı olarak tanımlanıyorlardı. Bu tanım gerçekten çok basit kalıyordu. Muayene mühendisi daha şık ve kulağa daha hoş geliyor. 

Gelelim bizim açımızdan bir diğer güzel değişikliğe. Sizin de bildiğiniz gibi bu yönetmelikteki değişiklik öncesi günde en fazla 5 asansörün periyodik kontrolünü veya 2 asansörün (hepsi aynı mahallede ise 3 asansörün) tescil öncesi periyodik kontrolünü gerçekleştirebiliyorduk. Takip kontrolü sayımız ise günlük 10 ile sınırlıydı. Tescil öncesi periyodik kontrol planlanan arkadaşlarımıza başka kontroller planlayamıyorduk… Değişiklik ile birlikte bu sayılarda revize edildi. Artık günde 6 periyodik kontrol, tescil öncesi kontrollerin yanında arkadaşlarımıza ek olarak 2 periyodik kontrol daha planlayabiliyoruz. Günlük takip kontrol limitimiz ise 10’dan 12’ye çıkmış durumda.

Takip kontrollerimizi 60. gün veya 120. gün yapmak zorundaydık. Şimdi artı 3 Günlük bir süre tanınmış durumda.

01 Temmuz 2023’den itibaren raporlarımız bundan böyle teknik yönetici tarafından Elektronik İmza Kanunu’na uygun olacak şekilde imzalanacak. 

Bina sorumlusunun başvurusu üzerine periyodik kontrol tarihini veya takip kontrol tarihini öne çekebileceğiz. Bu durumda bina sorumlusunun başvuru formu doldurup elden iletmesi veya A tipi muayene kuruluşunun internet sitesi üzerinden başvuru yapması gerekecek. Bundan böyle A tipi muayene kuruluşu olarak bu imkânı internet sitemizde vatandaşımıza sağlamak zorundayız.

A tipi muayene kuruluşu yetki süresi içerisinde en az biri teknik yönetici olmak üzere asgari altı muayene personelini tam zamanlı olarak istihdam eder. Bu noktada bir değişiklik yok. İlave bazı şartlar getirilmiş durumda… Örneğin muayene personeli, bir başka A tipi muayene kuruluşunda çalışamaz veya farklı bir işveren tarafından eşzamanlı olarak istihdam edilemez. Ayrıca herhangi bir iş kolunda işveren olarak faaliyet gösteremez. Muayene personelinin sigortalı işe giriş bildirgesinde yer alan meslek adının ve kodunun, yönetmelikte belirtilen mesleklere uygun olması gerekmekte. 

A tipi muayene kuruluşu olarak bir başka zorunluluğumuz da bina sorumlusunun periyodik kontrollerine izin vermediği asansörleri 5 iş günü içinde ilgili idareye bildirmemiz konusudur. Bildirim fiziki şekilde veya KEP ile mümkün. Bildirim demişken hemen bir ekleme daha yapmak isterim;

2014/33/AB Yönetmeliği kapsamında piyasaya arz edilen asansörün tescil öncesi ilk periyodik kontrolünde; uygunluk değerlendirme yönteminin asansör monte eden tarafından yanlış seçildiğini tespit etmemiz halinde, bu durumu 10 iş günü içerisinde asansörün bulunduğu ildeki Bakanlık il müdürlüğüne fiziki şekilde veya KEP yoluyla resmî olarak bildirmek zorundayız.

Bir de; tescil öncesi ilk periyodik kontrolde gerçekleştirilecek muayene ve deneyler neticesinde asansörde yer alan asansör güvenlik aksamının, makinanın, kılavuz rayın, kabinin, halatın, bağlantı elemanlarının kontrol sonrasında hasar görüp görmediği muayene mühendisi tarafından değerlendirilip ve raporun açıklama bölümüne gerekli bilgi yazılacak.

Asansör periyodik kontrollerindeki muayene sayılarında artış sağlanması muayene kuruluşları açısından ne anlam ifade ediyor?
Gayet olumlu buluyorum. Bir muayene mühendisi arkadaşımızın yılda fazladan 200'ün üzerinde asansörün kontrolünü gerçekleştirmesi demek. Planlama açısından da elimizi biraz rahatlatacağı kesin.

Bina yöneticisi için asansörlere bakım sözleşmesi yapmamak ne gibi yaptırımları getiriyor?
Bina sorumlusu ve “Asansörcü” arasında bakım sözleşmesi olmaması durumunda bundan böyle A tipi muayene kuruluşu olarak 10 iş günü içerisinde asansörün bulunduğu ildeki Bakanlık İl Müdürlüğü’ne fiziki şekilde veya KEP yoluyla bu durumu bildirmek zorundayız. Bina sorumluları için idari para cezası söz konusu. 

İdari para cezası periyodik kontrole nezaret etmeyen veya ilgili mevzuat kriterlerini sağlamayan “asansörcü” içinde uygulanacak bunu da parantez içinde belirtmek isterim.

A tipi muayene kuruluşları için mesleki sorumluluk sigortasının hangi hallerde kullanımı mümkün olabilecektir?
Muayene mühendisi arkadaşlarımızın yanlış uygulamalarından ötürü asansörde oluşabilecek hasarların tazmininde mümkün olabilecek. 

Teknik yöneticiler için getirilen kriterler yeterli midir?
Değişiklik öncesi 3 yıllık muayene veya sektörel tecrübe yeterliydi. Şimdi ise 5 yıllık sektörel tecrübe veya 3 yıl muayene tecrübesi gerekmekte.  Ayrıca asansör ile ilgili mevzuat uygulamalarında 5 yıllık kamu tecrübesi olanlar da teknik yönetici olarak atanabilecek. Yeterli olduğunu düşünüyorum. 

MEB'e bağlı okullarda periyodik kontrol ücreti ödememesi diğer kamu kurum ve kuruluşlarını nasıl etkiler?
Okullardaki asansörler genelde engelli öğrencilerimizin veya idari kadronun kullandığı asansörler. Çoğu zaman zaten okul müdürleri arayarak bizden bu ücretten öğrencilerimiz adına feragat etmemizi istemektedirler. Bugüne kadar zaten bu tarz taleplerde hocalarımızı hiç üzmedik. Açık söylemek gerekirse bu durum bizi rahatsız etmez aksine mutluluk duyarız. Bir öğretmen çocuğu olan genel müdürümüz Mehmet Işıklar Bey’inde bu konuda kesin direktifi var “Hocalarımızı ve öğrencilerimizi üzmeyelim, mağdur etmeyelim” der, kendisi daima. 

Dijital çağa ayak uydurmak için KEP, elektronik imza, karekodlu bilgi etiketi vs. ilerleyen zamanda başka neleri getirecek?
Sektörümüzün teknolojik gelişmelere paralel ilerlemeye çalışması, teknolojik gelişmelerden faydalanması tabi ki güzel. Bu gelişmeler hayatımızın kolaylaşmasını sağlıyor. Kişisel beklentim akıllı telefon uygulamaları ile kullanılan asansörlerin yakın zamanda hayatımıza gireceği ve yaygınlaşacağı yönünde. 

İç kapının kırmızı kriter olarak belirlenmesi nelere sebep olabilir?
Kontrollerde kullandığımız “kontrol sorularının” tamamının ortak amacı kullanılan asansörün can ve mal sağlığı açısından güvenli olmasını, mevzuatla uyumlu sağlamaktır. İç kapı daha doğrusu kabin kapısının olması güvenlik seviyesini kesinlikle arttırır. Kabin kapısı olmamasından dolayı yaşanabilecek olası kazaların önüne geçer. Kontrol soruları, kriterler daima yaşanan kazalardan sonra gözden geçirilir, revize edilir. Burada da sanırım yaşanan ve kayıt altına alınan kazalar dikkate alınarak bir tedbir alınmak istenmiş. Gayet makul.

İç kapının kırmızı olması kazaları önlemeye yeterli midir?
Kabin kapısı (iç kapı) olan asansörlerde kesinlikle kaza olmaz denemez. 

Muntazam çalışan bir kabin kapısı, kabin kapısı olmamasından dolayı meydana gelebilecek olası bir kazanın tabi ki önüne geçer. Tartışmasız. Şunu da hatırlatmak isterim. Asansör tesisatı birbiriyle ilintili birçok komponentten meydana gelmektedir. Asansör tesisatının bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekir. Bunu da göz ardı etmeyelim.

Son olarak neler söylemek istersiniz?
Herhangi bir yönetmeliğin yazılması, yayımlanması, uygulanması bir süreçtir. Bu süreçte emeği geçen herkese hem sektörde çalışan biri hem de vatandaş olarak teşekkür ederim. Yapılan her değişiklik, gösterilen her gayret ülkemiz ve vatandaşımız için bunu unutmayalım.  

Tekraren değişikliklerin sektördeki tüm paydaşlarımız ve vatandaşlarımız için hayırlara vesile olmasını diler, tüm Asansör Vizyon Dergisi okuyucularına saygı ve selamlarımı iletmek isterim.

"Muayene Mühendisi" arkadaşlarıma kazasız, belasız çalışmalar dilerim. Başka bir röportajda onların sorunları hakkında sohbet etme imkânı bulabilirsek çok mutlu olurum. 

Teşekkür ederim.