YEŞİL SANAYİ DESTEK PROGRAMI
Genel gerekçeleri ile gündemde yer alan ve üzerine çok fazla yaptırım uygulanan karbon emisyonu odaklı program, Avrupa Birliği’nin (AB), Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kapsamında hem AB-27 ülkelerinde hem de dünya genelinde karbon emisyonunu kontrol altına alması, Türkiye’nin AB ile işbirliği haricinde mevcut politikalarını da yeşil sanayi mantığı kapsamında düzenleme gereksinimi doğurmuştur.
Bu mantık ile Cumhurbaşkanlığı genelgesi ile 16 Temmuz 2021 tarihinde Yeşil Mutabakat Eylem Planı açıklamıştır. Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan eylem planı için ayrıca bir Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu oluşturulduğu ve böylelikle planın uygulanmasını takip etmek ve gerekli koordinasyonun sağlanmak istendiği açıklanmıştır.
Program kapsamında, yenilenebilir enerji, kaynak verimliliği, atık yönetimi ve döngüsel ekonomi gibi tematik alanlarda sanayi KOBİ'leri tarafından gerçekleştirilecek faaliyetler desteklenecek. Bu faaliyetler, enerji verimliliği, su verimliliği, hammadde verimliliği, sürdürülebilir atık geri dönüşümü ve döngüsel ekonomi gibi konuları içerebilir. Ayrıca, projenin bir bileşeni olarak, Türkiye'de veya diğer pazarlarda yeni yeşil teknolojilerin, ürünlerin veya süreçlerin geliştirilmesine yönelik yeşil inovasyon faaliyetleri de desteklenecek.
Program, KOBİ'lerin enerji maliyetlerini düşürmeye, çevre dostu teknolojilerin kullanımını teşvik etmeye ve çevresel sürdürülebilirliği artırmaya yönelik kapasitelerini geliştirmeye odaklanmaktadır. Bununla birlikte, güneş enerjisi yatırımlarının desteklenmesi, sanayi tesisi içerisindeki bileşik güneş enerjisi sistemleri projelerinin teşvik edilmesi ve KOBİ'lerin çevresel duyarlılığının artırılması gibi konulara öncelik verilmektedir. Projenin amacı, ülkedeki yeşil büyümeyi destekleyerek ulusal ve uluslararası düzeyde rekabetçiliği geliştirmektir.
Dünya Bankası ile Türkiye'deki sanayi firmaları için etkin bir yeşil dönüşümü desteklemek amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB ve TÜBİTAK tarafından toplam 450 Milyon ABD Doları bütçe ile Türkiye Yeşil Sanayi Projesi (2023-2029) yürütülecektir. Projenin KOSGEB bileşenine ayrılan 250 Milyon ABD Doları fon KOSGEB tarafından devreye alınan Yeşil Sanayi Destek Programı ile işletmelere kullandırılacaktır.
Yeşil Sanayi Destek Programı kapsamında 2 Proje Teklif Çağrısı hazırlanmıştır:
• 2023.01- Sanayi KOBİ’lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi Proje Teklif Çağrısı
Bu çağrıda odak, sanayi KOBİ’lerinin enerji maliyetlerini düşürmelerine ve enerji sistemlerini karbonsuzlaştırmalarına yardımcı olmaktır. Bu sayede KOBİ’lerin rekabet güçleri arttırılmakta ve çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunmaktadır.
Desteklenen projeler, çatı üstü güneş enerjisi sistemleri (GES) ve sanayi tesisleri içerisindeki bileşik GES projelerini kapsamakta, böylece yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı artırılmakta ve sanayide temiz, güvenilir enerji dönüşümü teşvik edilmektedir.
Proje kapsamında, başvuru şartlarını karşılayan KOBİ'ler, projelerini en az 8 ay ve en fazla 12 ay içerisinde sunabilirler. Desteklenecek projenin giderleri makine ve teçhizat giderleri olarak belirlenmiştir.
Destek üst limiti 14.000.000 TL ve destek oranı %60 olarak belirlenmiştir, ancak deprem bölgesindeki KOBİ’ler için ağır hasarlı şehirler olarak kabul edilen Adana, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep (Nurdağı ve İslahiye hariç), Kilis, Osmaniye ve Şanlıurfa için %80, Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep’ in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde %90 olarak düzenlenmiştir.
Destek türü geri ödemelidir. Ödemeler, proje süresinin bitiş tarihinden sonra 12 ayı ödemesiz olmak üzere, dörder aylık dönemler halinde 6 eşit taksitte yapılacaktır.
• 2023.02- Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi Proje Teklif Çağrısı
Bu çağrı, enerji, su ve hammadde verimliliğini artırmayı, sürdürülebilir ve iklime dayanıklı atık geri dönüşüm yöntemlerini desteklemeyi, endüstriyel simbiyoz uygulamalarını teşvik etmeyi ve genel olarak döngüsel ekonomi kavramını benimsemeyi amaçlamaktadır.
Proje teklif çağrısı, KOBİ'lerin çevresel sürdürülebilirliği, rekabet edebilirliği, yatırım fırsatları, dijitalleşme ve kaynak temininde kapasitelerini geliştirme ve öncelikli ihtiyaçlarını çevresel duyarlılık ve kaynak verimliliği odaklı karşılamalarına katkıda bulunmayı hedeflemektedir.
Uygun proje konuları; enerji verimliliği, su verimliliği, hammadde verimliliği, sürdürülebilir ve iklime dayanıklı atık geri dönüşümü, endüstriyel simbiyoz, döngüsel ekonomi olarak belirlenmiştir. Proje kapsamında, başvuru şartlarını karşılayan KOBİ'ler, projelerini en az 8 ay ve en fazla 12 ay içerisinde sunabilirler. Desteklenecek projenin giderleri personel, makine, teçhizat, yazılım, hizmet alım giderleri olarak belirlenmiştir.
Destek üst limiti 4.000.000 TL ve destek oranı %70 olarak belirlenmiştir, ancak deprem bölgesindeki KOBİ’ler için ağır hasarlı şehirler olarak kabul edilen Adana, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep (Nurdağı ve İslahiye hariç), Kilis, Osmaniye ve Şanlıurfa (ağır hasarlı) %80, Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep’ in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde %90 olarak düzenlenmiştir.
Destek türü geri ödemelidir. Ödemeler, proje süresinin bitiş tarihinden sonra 12 ayı ödemesiz olmak üzere, dörder aylık dönemler halinde 6 eşit taksitte yapılacaktır.
Başvuru Uygunluk Koşullarına Dikkat Edilmeli
Başvuru yapacak işletmenin;
- 08 Aralık 2023 ile 30 Kasım 2024 tarihleri arasında başvuru yapmış olmalı,
- Küçük veya orta ölçekli sanayi KOBİ’lerini kapsamalı (Yalnızca Proje Teklif Çağrılarında ilan edilen sektörler için geçerlidir, mikro ölçekli işletmeler desteklenmez.),
- Findeks kredi notu endeksine göre “çok riskli” olmamalı
- İşletmenin onaylı son mali yıl verilerinde yer alan mali bilanço veya net satış hasılatı proje toplam bütçesinden büyük olmalı,
- Başvuru yapacak tüm işletmelerin proje teklif çağrısı ilan tarihi itibariyle en az 2 yıl önce kurulmuş olmalı,
- Çevresel ve Sosyal Yönetim Sisteminde (ÇSYS) tanımlanan kriterlere uygunluk sağlamalı
- Yalnızca GES projeleri için en az 20 TEP veya eşdeğeri Kilo Watt (KW) tüketim olması gerekmektedir.
Yeşil Sanayi Destek Programı Aşamaları
Başvuru ile birlikte projesini sunan şirketler için kontrol yani uygulama birimi olan ikinci aşamaya geçilir ve proje denetlenir. Bunun üzerine KOSGEB, üniversite ve özel sektör değerlendiricileri eşliğinde kurul puanlaması ve destek tutarının belirlenmesi aşaması tamamlanır.
Projenin bu aşamaları geçmesi durumunda desteklemeye ilişkin ilk kurul kararının evrak kaydına alındığı tarih, projenin başlangıç tarihi olarak kabul edilir. İşletmeler; 4 er aylık olmak üzere en çok 3 uygulama döneminde projesini gerçekleştirecektir. Bundan sonrasında tespit, izleme ve değerlendirme aşaması gelirken, ödeme
- Başvuru: İşletmelerin, programın belirlediği kriterlere ve sektörlere uygun projeleri ile online olarak başvurmaları gerekmektedir. Bu aşamada, işletmeler proje fikirlerini ve planlarını detaylı bir şekilde sunarlar.
- Kontrol: Başvuruların, programın şartlarına ve kriterlerine uygunluğunun kontrol edildiği aşamadır. Bu süreçte, eksik veya hatalı bilgi verilmiş başvurular düzeltilmek üzere işletmelere geri dönüş yapılabilir.
- Kurul Puanlama ve Destek Tutarının Belirlenmesi: Başvurular, belirlenen kriterlere göre KOSGEB, üniversite ve özel sektör değerlendiricileri eşliğinde kurul puanlaması ve destek tutarının belirlenmesi aşaması tamamlanır.
- Proje Başlangıcı: Desteklenmeye hak kazanan projeler için işletmelerle sözleşmeler imzalanır ve proje uygulama süreci başlar. Desteklemeye ilişkin ilk kurul kararının evrak kaydına alındığı tarih, projenin başlangıç tarihi olarak kabul edilir.
- Projenin Gerçekleşmesi: İşletmeler, planladıkları projeleri uygulamaya koyarlar. Bu süreçte, proje faaliyetlerinin belirlenen plan ve bütçeye uygun olarak yürütülmesi önemlidir. İşletmeler; 4 er aylık olmak üzere en çok 3 uygulama döneminde projesini gerçekleştirecektir.
- Tespit / İzleme-Değerlendirme: Proje sürecinde ve sonunda, uygulamanın etkinliğini ve hedeflere ulaşıp ulaşmadığını değerlendirmek üzere izleme ve değerlendirme faaliyetleri gerçekleştirilir.
- Ödeme: Proje faaliyetlerinin başarıyla tamamlanması ve gerekli belgelerin sunulmasının ardından destek ödemeleri yapılır.
- Projenin Tamamlanması: Projelerin planlanan süre ve faaliyetler çerçevesinde tamamlanması gerekmektedir. Bu aşama, projenin sonuçlarının raporlanması ve değerlendirilmesini de içerir.
- Proje Sonrası İzleme: Projenin tamamlanmasının ardından, desteklenen faaliyetlerin sürdürülebilirliğini ve uzun vadeli etkilerini izlemek amacıyla proje süresinin bitiş tarihinden 1 yıl sonraki en geç 1 ay içerisinde Proje Sonuç Raporu hazırlanır ve KBS üzerinden sunulur.
