Makina Mühendisleri Odası tarafından düzenlenen teknik oturumda, asansörlerin periyodik kontrol süreçlerinde karşılaşılan uygulama zorlukları, yorum farkları ve mevzuatın sahaya etkisi kapsamlı şekilde değerlendirildi. MMO adına sunumu gerçekleştiren Makine Mühendisi Burak Demircan, denetim sistemlerinde yaşanan yapısal sorunlara ve teknik alanlarda yorum farklılıklarının neden olduğu karmaşaya dikkat çekti. Oturumda, standardizasyon, kalite, teknik erişim, malzeme güvenliği ve revizyon uygulamaları gibi pek çok başlık detaylı şekilde ele alındı.

Muayene alanında "%100 doğruluk" mümkün değil

MMO adına sunumu gerçekleştiren Makine Mühendisi Burak Demircan, konuşmasına "muayene" kavramında yüzde yüz doğruluğun mümkün olmadığını vurgulayarak başladı. Bu alandaki yorum farklarının, teknik uygulamalardaki çeviri hatalarının ve gri alanların karar süreçlerinde ciddi belirsizliklere neden olduğunu belirtti. Özellikle CEN/TC 10 Teknik Komiteleri’nin sürekli olarak revizyonlar ve yeni yorumlar üzerinde çalıştığını hatırlatarak, "Standartlar yaşayan metinlerdir" yaklaşımının önemini vurguladı.

Sahaya etki eden başlıca faktörler: Standartlar, revizyonlar ve kalite

Sunumda sahaya doğrudan etki eden şu faktörler öne çıkarıldı:

• Standart yorum farklılıkları
• Revizyon ve montaj firmalarının uygulamaları
• Gri maddeler (ölçümsel belirsizlikler)
• Teknik yöneticiye erişim güçlüğü
• Malzeme ve tasarım kalitesi eksiklikleri
• PGD denetimlerinde uygulama uyumsuzlukları

Bu başlıklar, özellikle A tipi muayene kuruluşlarında çalışan denetçilerin karşılaştığı pratik zorluklara işaret ediyor.

Standartlarda yorum farklılıkları ve çeviri hataları

Katılımcılara aktarılan örneklerde, bazı EN standartlarının Türkçeye çevirilerinde yaşanan anlam kaymalarının, uygulama sırasında ciddi hatalara yol açtığı ifade edildi. Örneğin, bir kontrol istasyonunun “permanent” (kalıcı) olması gerekirken, bu ifadenin yanlış yorumlanarak vidalı ve çıkarılabilir montaj olarak algılanmasının ciddi bir teknik hata olduğuna dikkat çekildi.

Revizyon ve montaj firmalarının uygulama Hataları

Burak Demircan, frenleme sistemleri gibi hayati önem taşıyan parçaların yalnızca tekli olarak uygulanmasının tehlikeli olduğunu ve en az iki takım halinde kurulumun zorunlu olduğunu vurguladı. Ayrıca, sahada karşılaşılan parça değişimi ve uyumsuzlukların, periyodik kontrollerde uygunsuzluk olarak kayda geçtiğini belirtti.

Gri maddeler: Ölçülemeyen ama tartışılan standartlar

Sunumda en dikkat çeken bölümlerden biri "gri maddeler" başlığıydı. Bu kapsamda; kabin içi buton yerleşimi, kuyu dibi erişim alanı, mekanik güvenlik tertibatlarının yerleşimi gibi konularda belirsiz tanımların uygulayıcılar arasında farklı yorumlandığı örneklerle açıklandı. Örneğin, "kabin üstünde bakım yapılırken hareketli tertibatın güvenli terk edilmesini sağlayacak düzenleme" gibi genel ifadelerin ölçülebilirliğinin düşük olduğu belirtildi.

Teknik yöneticilere erişim eksikliği ve yetkinlik sorunu

Demircan, denetim mühendislerinin birçok durumda teknik yöneticiye ulaşamadığını belirterek, bu durumun standartların sahada nasıl uygulanacağı konusundaki uyumu olumsuz etkilediğini ifade etti.

Teknik yöneticilerin yetersiz sayıda olması, AB dillerinden en az birine hâkim olmaması ve üç yıllık deneyimin her zaman yeterli değerlendirme becerisi kazandırmaması gibi yapısal sorunlara da değinildi.

Malzeme ve tasarım kalitesi: Uygunsuzlukların kaynağı

Malzeme ya da tasarım kalitesinin düşük olması, uzun vadede periyodik kontrollerde daha fazla uygunsuzluk tespiti anlamına geliyor. Demircan, düşük kaliteye sahip sistemlerin zamanla standarda uygunluğunu yitirerek risk teşkil ettiğini ve erken aşamada fark edilmesi gerektiğini belirtti.

PGD denetimleri: Pratik ile teorik uyuşmazlıklar

TSE’nin gerçekleştirdiği Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD) uygulamalarında, bazı teknik maddelerin yalnızca liste bazlı değerlendirilmesi yerine sahadaki gerçek uygulamayla bağ kurularak yorumlanması gerektiği ifade edildi. Örneğin, kuyu dibi vavien anahtarı için belirtilen “1 metre” şartının nereden ölçüleceğine dair net bir tanım olmaması nedeniyle denetçi yorumlarının çelişebildiği belirtildi.

Engelli platformlarında güvenlik açıkları var

Panelde dikkat çekici bir diğer konu, eğimli ve dikey engelli platformlarının yaygınlaşmasıyla birlikte bu sistemlerin asansörlerden daha düşük güvenlik seviyelerine sahip olmasıydı. Sunumda, bu sistemlerin hem onaylanmış kuruluş denetiminden geçmeden kullanıma sunulduğu hem de kazalara açık yapıda olduğu vurgulandı. Özellikle makine direktifleri kapsamındaki eksik uygulamalar risk faktörü olarak gösterildi.

Sonuç: Standardizasyon kadar yorum birliği de gerekli

Burak Demircan’ın sunumu, sahadaki teknik gözlemleri, mevzuatla uygulama arasındaki boşlukları ve yorum farklılıklarının sektörde yarattığı belirsizlikleri bütüncül bir şekilde ortaya koydu. Denetim süreçlerinin sağlıklı işlemesi için yalnızca yönetmelik değil, uygulayıcıların da ortak bir anlayışa sahip olması gerektiği vurgulandı. Teknik personelin bilgi birikimi, yöneticilerin erişilebilirliği ve yorum becerisi, sistemin başarısında belirleyici faktörler arasında yer aldı.

ÖNE ÇIKANLAR…

- Muayene alanında yüzde yüz doğruluk mümkün değil; yorum farkları teknik kararlarda etkili oluyor.

- Standartların çevirilerinde oluşan anlam kaymaları, sahada hatalı uygulamalara yol açabiliyor.

- “Permanent” ifadesi yanlış yorumlanarak vidalı sistemler kalıcı sanılıyor.

- Revizyon firmalarının fren sistemi gibi kritik ekipmanları eksik uygulaması büyük risk taşıyor.

- Gri maddeler: Standartta belirtilmiş ancak sahada ölçülemeyen ve farklı yorumlara açık detaylar.

- Buton yerleşimi, kuyu erişim alanları ve bakım tertibatları uygulamada belirsizlik yaratıyor.

- Teknik yöneticilere erişim kısıtlı; standart yorumlarının sahaya yansıması sınırlı kalıyor.

- Yetersiz teknik yönetici sayısı ve dil bilgisi eksikliği, harmonizasyonu sekteye uğratıyor.

- Malzeme ve tasarım kalitesindeki düşüklük, uzun vadede uygunsuzluk oranlarını artırıyor.

- PGD denetimlerinde liste bazlı değerlendirme, sahadaki gerçek koşullarla uyuşmuyor.

- Kuyu dibi vavien mesafesinde bile denetçiler arasında uygulama farkı oluşabiliyor.

- Engelli platformları yeterli denetim görmeden kullanıma sunuluyor; yüksek risk barındırıyor.

- Asansörlerden farklı olarak engelli platformlarında güvenlik önlemleri ciddi oranda eksik.

- Standart bilgisi tek başına yeterli değil; teknik yorumlama ve uygulama bilgisi şart.