
2022'nin özeti...
Dünya Ekonomisi
• Dünya ekonomisi 2022 yılında Rusya-Ukrayna savaşının yarattığı jeopolitik kırılmalar, enerji krizi, yaşam maliyeti krizi ve yüksek enflasyon gibi sınırlayıcı etkiler yaşadı.
• Dünya ekonomisi 2022 yılında yüzde 3,1 büyüdü. 2021 yılındaki hızlı toparlanma ardından bu kez savaş ve jeopolitik gerginlikler büyümede yavaşlamaya yol açtı.
• 2022 yılında gelişmiş ülkeler yüzde 2,7, gelişen ülkeler ise yüzde 3,9 büyüdü.
• Dünya mal ticareti 2022 yılında yüzde 12,0 genişledi ve 24,68 trilyon dolara yükseldi. Dünya mal ticareti miktar olarak ise yüzde 3,6 büyüdü.
• 2022 yılında küresel ekonomideki yavaşlama ve yükselen faizlere bağlı olarak sabit sermaye yatırımlarında büyüme yavaşladı ve yüzde 3,4 oldu.
• Dünya sabit sermaye yatırımlarının 2022 yılında 25,29 trilyon dolar olarak gerçekleştiği öngörülmektedir.
• Dünya ekonomisinde 2022 yılında inşaat sektörü için daha çok sınırlayıcı koşullar yaşandı. Yüksek enerji, girdi maliyetleri ve yüksek tedarik zinciri sıkıntıları yaşandı.
• 2022 yılında dünya inşaat harcamaları yüzde 2,2 büyüdü ve toplam harcamalar 9,77 trilyon dolara çıktı.
• İnşaat harcamaları alt bölgelerde farklı büyümeler gösterdi.
• Sahra Afrika bölgesi inşaat harcamaları 2022 yılında yüzde 5,6 ile en yüksek büyümeyi gösterdi. Batı Avrupa inşaat harcamaları savaşın gölgesinde yüzde 2,2 arttı.
• Asya Pasifik bölgesinin toplam inşaat harcamaları içindeki payı 2022 yılında yüzde 47,2’ye yükseldi. 2. sırada yer alan Batı Avrupa’nın payı yüzde 21,0 ile değişmedi.
• 2022 yılında Kuzey Amerika bölgesinde inşaat sektörü yüzde 1,2 büyüdü.
• 2022 yılında dünyanın en yüksek alt yapı yatırım harcaması yapan ilk 10 ülkenin göstergeleri alt yapı harcamalarının yüksek gerçekleştiğini göstermektedir.
• Dünya genelinde KÖİ modeli ile gerçekleştirilen projelerin toplam büyüklüğü 2022 yılının ilk yarısında 42,3 milyar dolara yükseldi.
• Dünya inşaat harcamalarındaki yavaşlamaya ve jeopolitik gerginliklere bağlı olarak 250 büyük firmanın üstlendiği projeler 2022 yılında 425,0 milyar dolara indi.
• En büyük 250 müteahhitlik firması içinde 2021 yılı itibarıyla en çok 79 firma sayısı ile Çinli firmalar yer almaktadır. Türkiye 42 firma ile 2. sırada bulunmaktadır.
• 2022 yılında sıkı para politikaları ve yükselen faizler sonucu gayrimenkuller yatırımları yeniden yavaşladı. Dünya gayrimenkul sektöründe yaşanan bu yavaşlama inşaat sektörünü de sınırladı.
• 2022 yılında gayrimenkul satın alma yatırımları yüzde 20 azaldı ve 1,14 trilyon dolara indi.
• 2022 yılında gayrimenkul satın alma yatırımları tüm bölgelerde küçüldü. En yüksek daralma yüzde 27,0 ile Batı ve Doğu Avrupa bölgesinde yaşandı.
• 2022 yılında gayrimenkul satın alımlarında Kuzey Amerika’da yüzde 17,0, Asya Pasifik bölgesinde ise yüzde 19,0 küçülme yaşandı.
Türkiye Ekonomisi ve İnşaat Sektörü
• 2022 yılında uygulanmaya başlanan yeni ekonomi modeli ve liralaşma politikası yarattığı koşullar ile inşaat ve konut sektörlerinde sınırlayıcı etkiler yarattı.
• Ekonomi, tüketim ve ithalata bağlı olarak 2022 yılında yüzde 5,6 büyüdü. Milli gelir ise 807 milyar dolardan 906 milyar dolara yükseldi.
• 2022 yılında 2,0 milyon ilave istihdam yarattı. İşsizlik oranı da yüzde 12,0’den yüzde 10,4’e geriledi.
• Yeni ekonomi modeli politikaları enflasyon 2022 yılı içinde önemli ölçüde yükseldi. 2022 sonunda tüketici fiyatları yıllık yüzde 64,27 ve üretici fiyatları yüzde 97,72 oldu. 2022 ortalama enflasyonu ise daha yüksek gerçekleşti.
• 2022 yılı ikinci yarısında pazarlarda başlayan yavaşlama ile ihracat 254,2 milyar dolara ulaştı.Dış ticaret açığı 109,5 milyar dolara sıçradı. Fiyat artışları etkili oldu.
• 2022 yılında yüksek turizm gelirlerine rağmen genişleyen dış ticaret açığı nedeniyle cari işlemler açığı yeniden 48,8 milyar dolara yükseldi.
• Türkiye’nin brüt dış borç stoku 2022 yılında 18 milyar dolar artarak 459 milyar dolara çıktı. Milli gelire oranı ise yüzde 50,7’ye indi.
• 2022 yılında bütçe açığı 139,1 milyar TL olarak gerçekleşti. Bütçe açığının milli gelire oranı ise yüzde 0,93’e geriledi.
• 2022 yılında sabit sermaye yatırımları yüzde 117,8 artarak 4,44 trilyon TL olarak gerçekleşti.
• Sanayi sektörü 2022 yılında yüzde 3,3 büyüdü. Sanayi üretimindeki yavaşlama özellikle dış talepteki daralmadan kaynaklandı.
• 2022 yıl boyunca liralaşma merkez bankası faiz oranlarını indirdi, diğer yandan liralaşma hedefi çerçevesinde kredi ve döviz işlemleri koşullu hale getirildi.
• Türk lirası 2022 yılının ilk yarısında hızlı değer kaybetti, ikinci yarısında ise durağanlaştı.
• İnşaat sektörü 2022 yılında yine küçüldü. 2022 yılında sektör talep, maliyet ve finansman koşullarına bağlı olarak yüzde 8,4 küçülme yaşadı.
• İnşaat sektörü böylece beş yıl üst üste daraldı.
• 2022 yılında inşaat harcamaları cari fiyatlarla yüzde 107,9 artarak 1.823 milyar TL olarak gerçekleşti.
• İnşaat sektörünün milli gelir içindeki payı 2022 yılında 0,7 puan düşerek yüzde 4,7 oldu.
• İnşaat maliyetleri 2022 yılında yüzde 78,4 yükseldi. İşgücü maliyetleri yüzde 87,4, malzeme maliyetleri ise yüzde 75,9 arttı.
• İnşaat sektöründe yıllık ortalama istihdam 2022 yılında 70 bin kişi artarak 1,85 milyon kişiye yükseldi. Sektörde istihdam seviyesi iyileşti.
• 2022 yılında alınan yapı ruhsatlarında gerileme yaşandı. Alınan yapı ruhsatları yüzölçümü olarak yüzde 8,8 azaldı ve 137,73 milyon metrekareye indi.
• 2022 yılında alınan yapı izinleri yüzölçümü olarak yüzde 0,7 azaldı ve 126,86 milyon metrekareye düştü.
• Konutlar için alınan yapı ruhsatları yüzölçümü olarak yüzde 13,4 azalarak 101,76 milyon metrekareye indi.
• 2022 yılında tamamlanarak yapı izni (oturma izni) alınan daire sayısı 632.174 olarak gerçekleşti.
• 2022 yılında konut satışları yüzde 0,4 azalarak 1.485.622 adet olarak gerçekleşti. Konut satışları iki yıl üst üste azaldı.
• 2022 yılında ipotekli satışlar 4,8 azalarak 280.320 adet olarak gerçekleşti.
• Birinci el konut satışları 2022 yılında yüzde 0,3 azalarak 460.079 adet olarak gerçekleşti. İkinci el konut satışları ise yüzde 0,5 düştü.
• 2022 yılında yeni konut satışları azalırken, arzlar arttı ve yeni konut satışlarının yeni konut arzına oranı 2022 yılında yüzde 72,8’e indi.
• 2022 yılında mevcut konut fiyatları yüzde 188,8 artış gösterdi.Enflasyon ve inşaat maliyetlerindeki artışlar ile konut fiyatlarında çok yüksek artış gerçekleşti.
• T.C. Merkez Bankası’nın mevcut konut fiyatları endeksine göre ise Türkiye’de mevcut konut fiyatları 2022 yılında yüzde 167,9 oranında arttı.
• 2022 yılında Türkiye genelinde konut kiraları artışı yüzde 190,4 olarak gerçekleşti. Böylece çok yüksek bir artış yaşandı.
• Konut satışı fiyatı ile aylık kira arasındaki ilişki ile hesaplanan mevcut konutların yıllık amortisman süreleri 2022 yılında 21,5 yıl ile değişmedi.
• Markalı yeni konut fiyatlarındaki artış 2022 yılında yüzde 99,4 olarak gerçekleşti. Yeni konut fiyat artışları 2022 yılında enflasyonun üzerine çıktı.
• 2022 yılında konut kredileri stoku yüzde 20,5 arttı ve 360,1 milyar TL’ye ulaştı. Büyüme daha çok enflasyon ve konut fiyatlarındaki artış nedeniyle oldu.
• 2022 yılında konut kredi faiz oranları kademeli artış eğilimi içinde oldu. 2021 sonunda aylık faiz oranı yüzde 1,45 iken 2022 sonunda yüzde 1,73’e çıktı.
• 2022 yılında konut dışı binalar için alınan yapı ruhsatlarında yüzde 5,9 artış yaşandı.
• 2022 yılında konut dışı bina arzlarında sektörler itibarıyla farklı gelişmeler yaşandı.
• 2022 yılında toplam kamu yatırım harcamaları 468,5 milyar TL oldu. Toplam kamu yatırımları içinde ulaştırma yatırımları 170,4 milyar TL ile en yüksek payı aldı.
• 2022 yılı yatırım programında 3.028 adet projeye 277,6 milyar TL ödenek tahsis edildi.
• 2022 yıl sonuna kadar 265 KÖİ projesi için uygulama sözleşmesi imzalandı. Halen yatırımı devam eden ve başlanacak 45 projenin toplam yatırım tutarı 51,1 milyar dolardır.
• Türkiye’de gayrimenkul sektörü 2021 yılında yüzde 3,6 büyüdükten sonra 2022 yılında yüzde 4,3 büyüme gösterdi.
• İstanbul, 2023 yılı için karşılaştırma yapılan 30 Avrupa şehri arasında gayrimenkul sektörü genel görünümü itibarıyla 29. sırada yer aldı.
• 2022 yılında 310 milyon dolar tutarında ticari gayrimenkul satın alma işlemi gerçekleşti.
• Ticari gayrimenkul yatırımlarının getirileri 2022 yılında risklerin artışı ile sınırlı ölçüde yükseldi.
• Yurt dışı müteahhitlik sektörü tarafından 2022 yılında 454 proje üstlenilmiş olup toplam proje tutarları 17,8 milyar dolar oldu. Rusya-Ukrayna savaşı işleri olumsuz etkiledi.
• 2022 yılında proje sayısı 454’e çıkarken, ortalama proje büyüklüğü 39,2 milyon dolara geriledi.
• 2022 yılında üstlenilen işlerin yüzde 25,0’i enerji, yüzde 9,4’ü demiryolu, yüzde 24,0’ü karayolu, tünel, köprü ve yüzde 19,8’i ise konut projelerinden oluştu.
• Dünyadaki en büyük ilk 250 müteahhit firma içinde Türk firmaların sayısı 42 olurken, alınan işlerin payı ise yüzde 4,7’ye yükseldi.
• 2022 yılında inşaat sektörünün yurtiçinden kullandığı nakdi krediler yüzde 33,7 arttı ve 600,4 milyar TL’ye yükseldi.
• Gayrimenkul iş geliştirme sektörünün kullandığı krediler ise aynı dönemde yıllık olarak yüzde 40,2 artarak 91,1 milyar TL’ye çıktı.
• 2022 yılında inşaat sektöründe yurt dışından kullanılan krediler yüzde 6,8 azalarak 21,25 milyar dolara indi.
• Gayrimenkul iş geliştirme sektöründe ise yurt dışı krediler aynı dönemde yüzde 0,6 azalarak 4,89 milyar dolara geriledi.
• İnşaat sektöründe geri dönmeyen krediler 2022 yılında 30,67 milyar TL’ye düştü. Toplam kredi stokuna oranı ise yüzde 7,64’ten yüzde 5,11’e indi.
• 2022 yılsonu itibarıyla kentsel dönüşüm kapsamında riskli ilan edilen alan sayısı 59 ilde toplam 279 oldu. Bu alanların büyüklüğü 13.340 hektardır. Bu alanlardaki toplam bağımsız birim sayısı 815 bin adet olmuştur.
• Yabancıların Türkiye’den gayrimenkul edinimleri 2022 yılında değer olarak yüzde 11,3 arttı ve 6,27 milyar dolara yükseldi.
• 2022 yılında yabancıların konut alımı yüzde 15,2 arttı ve 67.490 daire olarak gerçekleşti. En çok konut satılan illerin başında 24.953 daire ile İstanbul geldi.
• 2022 yılında Türkiye’de LEED sertifikası almış ve sertifika başvurusu yapılmış toplam 1.202 yapı bulunmaktadır.
• İnşaat malzemeleri sanayisinin lojistiğe konu olan ürün miktarı 2022 yılında 342,7 milyon ton oldu.
• 2022 yılında fiili yenileme payı yüzde 52’ye yükseldi. Fiili yenileme harcamaları da 338,9 milyar TL olarak gerçekleşti.
İnşaat Malzemeleri Sanayi Genel Değerlendirme
• 2022 yılında yavaşlama ile dünya inşaat malzemeleri pazarı yüzde 2,3 büyüdü ve 6,35 trilyon dolara yükseldi.
• 2022 yılında inşaat malzemeleri dünya ihracatı yüzde 8,1 arttı ve 1,21 trilyon dolara çıktı. Değer olarak artış daha çok fiyat artışlarından kaynaklandı.
• Dünya inşaat malzemeleri ihracatında Çin en büyük ihracatçı ülke konumunda olmayı sürdürdü. Çin’in ihracatı 307,6 milyar dolara yükseldi.
• Türkiye 33,74 milyar dolar ihracatı ile 2022 yılında yine en büyük 5. ihracatçı ülke oldu.
• 2022 yılı itibarıyla en büyük ithalatçı veya ihracat pazarı 166,0 milyar dolar ile ABD’dir. ABD’nin 2022 yılında ithalatı yüzde 21,3 arttı.
• Türkiye 2022 yılında 10,48 milyar dolar ithalatı ile 29. büyük pazar veya ithalatçı konumundadır. 2021 yılına göre 7 sıra yükselmiştir.
• 2022 yılında Türkiye inşaat malzemeleri sanayi üretimi 2021 yılına göre sadece yüzde 0,2 arttı. Sanayi üretimi özellikle dış talepteki düşüş ile yavaşladı.
• İnşaat malzemeleri iç pazarı 2022 yılında cari fiyatlarla yüzde 107,9 büyüdü ve 1.185 milyar TL olarak gerçekleşti. Artış büyük ölçüde enflasyonist oldu.
• İnşaat malzemeleri ihracatı 2022 yılında yüzde 9,5 arttı ve 33,74 milyar dolar olarak gerçekleşti. Miktar olarak düşüş, birim değer olarak ise artış gerçekleşti.
• ABD 2022 yılında en büyük ihracat pazarımız oldu. Almanya ve İsrail onu izledi.
• Türkiye’nin 2022 yılında dünya inşaat malzemeleri ihracatındaki payı yükseldi ve yüzde 2,79’a çıktı.
• İnşaat malzemeleri dış ticareti 36 alt gruptan oluşmaktadır. 2022 yılında 27 alt grupta ihracat arttı.
• İnşaat malzemeleri ithalatı 2022 yılında yüzde 21,8 arttı ve 10,48 milyar dolara yükseldi.
• 2022 yılında 36 alt gruptan 30’unda ithalatı artarken, 6 malzeme alt grubunda ithalat geriledi.
• En çok ithalat yapılan ilk 3 ülke yine Çin, Almanya ve İtalya oldu.
• İç pazarın ithalat ile karşılanma oranı yüzde 14,8’e çıktı.
• İnşaat malzemeleri net dış ticaret fazlası 2022 yılında 23,26 milyar dolara ulaştı.
• İnşaat malzemeleri dış ticaretinde 2022 yılında ihracat miktar olarak yüzde 11,0 azalarak 57,65 milyon tona indi, ithalat ise yüzde 17,5 artarak 3,56 milyon tona çıktı.
• İhracat birim fiyatları 2021 yılında 0,48 dolar/kg iken 2022 yılında 0,59 dolar/kg olarak gerçekleşti. İthalat birim fiyatları ise 2021 yılında 2,84 dolar/kg iken 2022 yılında 2,94 dolar/kg oldu..