Konya’da düzenlenen “Konya Asansör Sektörünün Türkiye’deki Yeri” panelinde, asansör konforu ve izolasyon teknikleri kapsamlı bir şekilde ele alındı. Panelist Makine Mühendisi Ömer Nasuhi Haskul, asansörlerde kullanıcı konforunun artırılması için dikkat edilmesi gereken teknik detayları sahadaki tecrübeleriyle birlikte aktardı.

Sunum, konforu etkileyen hatalardan, doğru izolasyon tekniklerine kadar çok sayıda teknik unsuru detaylı şekilde tartışmaya açtı.

Konfor problemlerinin temel kaynağı: Ar-Ge eksikliği ve hatalı uygulamalar

Makine Mühendisi Ömer Nasuhi Haskul, konuşmasının giriş bölümünde, Ar-Ge’si olmayan projelerde konfor problemlerinin sıklıkla yaşandığını belirtti. Konfor eksikliğinin başlıca sebepleri arasında:

- Elektriksel izolasyon ve topraklama eksiklikleri

- Titreşim izolasyonu ve rezonans sorunları

- Ses ve frekans izolasyonundaki yetersizlikler

- Tasarım, üretim ve montaj hataları

- Üst üste çalışan komponentlerde hassasiyet eksikliği

- Yanlış halat seçimi ve kasnak uyumsuzlukları

- Motor, sürücü ve enkoder uyumsuzlukları

- Bina ve konstrüksiyon statiği problemleri

- Ray doğruluğu ve tırnak seçimindeki yanlışlar

gibi çok katmanlı teknik eksiklikler yer aldı.

Elektriksel izolasyon: Güvenliğin ilk adımı

Panelde elektriksel izolasyonun montaj sürecindeki kritik rolü detaylandırıldı. Montaj sırasında faz, nötr ve toprak hatlarının karıştırılması, dengesiz akımlar ve yetersiz topraklama gibi hataların asansör performansını doğrudan etkilediği belirtildi. Özellikle düzenli topraklama ölçümlerinin yapılmasının ve akım dengeleyici sistemlerin kullanılmasının hayati önemde olduğu vurgulandı.

Titreşim ve ses izolasyonu: Sadece malzeme değil, doğru montaj da şart

Yüksek hızlı asansörlerde motor, sürücü ve enkoder kaynaklı titreşimlerin ciddi bir konfor kaybına yol açtığı aktarıldı. Titreşimlerin hava basıncı değişimi, rezonans ve hassasiyet uyumsuzlukları gibi farklı kaynaklardan da oluşabileceği örneklerle anlatıldı.

Ses izolasyonu konusunda ise özellikle frekans kontrollü sistemlerde, sürücü tetikleme frekanslarının doğru seçilmesi gerektiği vurgulandı. Kulakların 6000 Hz üstündeki sesleri duymadığı, ancak sürücü tetikleme frekansının 8000 Hz altında olması durumunda uğultu duyulabileceği, optimum aralığın doğru ayarlanması gerektiği ifade edildi.

Tasarım ve montaj hataları: Denge problemleri

Asansörlerde denge problemleri de önemli bir konfor eksikliği kaynağı olarak gösterildi. Özellikle MRL sistemlerde (makine dairesiz asansörlerde) halat merkezi, fren merkezi ve kabin ağırlık merkezinin farklı olması sebebiyle kasıntılı çalışma yaşandığı belirtildi.

Örnek olarak; alttan düz palangalı, yandan ağırlıklı sistemlerde uyumsuzlukların, özellikle frenleme ve hareket sırasında titreşim ve konforsuzluk yarattığı açıklandı.

Üst üste çalışan komponentlerin uyumu: Konforun anahtarı

Panelde paten ve ray uyumu, halat ve kasnak yüzey uyumu gibi hassas yüzey temaslarının önemine dikkat çekildi. Ray yüzeyinde paten sürtünmesi, halat çıkışında ses gibi problemler, yüzey hassasiyet uyumsuzluklarının bir sonucu olarak gösterildi.

Halat seçimi ve yağlama: Doğru seçim konforu belirliyor

Konfora doğrudan etki eden bir diğer unsur ise doğru halat seçimiydi. Haskul, halatların makaralardan kesilerek homojen şekilde kullanılması gerektiğini ve halatın yapısına uygun kasnak çaplarının seçilmesinin kritik olduğunu vurguladı. Ayrıca yağsız halat kullanımının sertleşmeye ve konfor kaybına neden olabileceği, aşırı yağlamanın ise kaymaya sebep olabileceği uyarısında bulundu.

Dönen aksamlar: Balans ve malzeme seçimi

Kasnak, rulman ve makaraların seçiminde hız, kapasite ve kullanım yoğunluğu gibi faktörlerin göz önünde bulundurulması gerektiği anlatıldı. Özellikle rulman kalitesi, balans doğruluğu ve mil ekseninde merkezlemeye dikkat edilmesi gerektiği, aksi halde titreşim ve ses problemlerinin kaçınılmaz olacağı belirtildi.

Rezonans ve kritik hız problemleri

Sunumun önemli bölümlerinden biri rezonans konusu oldu. Hareketli parçalarda (ray ve mil gibi) doğal frekans aralıklarının dışına çıkılması gerektiği aksi takdirde asansörlerin yüksek hızlarda titreme ve konfor kaybı yaşayabileceği açıklandı. Rezonans örnekleri arasında Tacoma Narrows Köprüsü faciasına da atıf yapıldı.

Bina statiği, konsol ve tırnak seçimi

Bina ve kuyu konstrüksiyonlarının statiğinin asansör yüklerine uygun yapılmaması durumunda, duruş ve kalkışlarda ciddi konfor kayıplarının yaşanabileceği belirtildi. Konsol ve tırnak seçiminde ise genleşmelere uygun esnek sistemlerin tercih edilmesinin önemi anlatıldı.

Halat şişeleri ve izolasyon: Şok yükleri sönümleme

Halat şişelerinin ve bağlantı izolasyonlarının doğru tasarlanması sayesinde frenleme anında veya değişken yüklerde kabin ve yolcuların hissettiği şokların azaltılabileceği ifade edildi.

Sonuç: Asansörlerde konfor için bütüncül yaklaşım şart

Ömer Nasuhi Haskul’un sunumu, asansör konforunun sağlanmasının yalnızca kaliteli ekipman kullanmakla değil, her aşamada sistem bazlı, bütüncül bir yaklaşım sergilemekle mümkün olduğunu gösterdi. Elektriksel izolasyondan halat seçimine, bina statiğinden titreşim kontrolüne kadar tüm unsurların birlikte ele alınması gerektiği vurgulandı.

ÖNE ÇIKANLAR…

- Asansör konforu sadece kaliteli ekipmanla değil, bütüncül bir tasarım yaklaşımıyla sağlanır.

- Elektriksel izolasyon eksikliği, asansör sistemlerinde konfor ve güvenlik sorunlarına yol açıyor.

- Titreşim, ses ve rezonans problemleri; doğru tasarım ve hassas montajla önlenebilir.

- Halat seçimi ve kasnak uyumu, yolcu konforunda kritik belirleyicilerdir.

- Bina statiği ve konstrüksiyon kalitesi, asansörlerde konforu doğrudan etkiler.

- Sürücü tetikleme frekansının doğru ayarı, uğultu ve basınç kaynaklı ses problemlerini azaltır.

- Rezonansa giren ray ve miller, asansör sistemlerinde titreşim ve yapısal hasara neden olabilir.

- Konsol ve tırnak tasarımında esneklik ve genleşme uyumu sağlanmazsa konfor kaybı kaçınılmazdır.

Konfor eksikliğinin temel sebepleri

- Elektriksel izolasyon yetersizliği

- Montaj ve tasarım hataları

- Titreşim ve rezonans problemleri

- Ses ve frekans izolasyonundaki eksiklikler

- Yanlış halat ve kasnak seçimi

İdeal halat ve kasnak uyumu

Halatlar aynı makaradan kesilmeli.

Kasnak çapı, halat çapının 40 katı olmalı.

Halatlarda doğru yağlama yapılmalı.

Halat ve kasnak yüzey uyumu sağlanmalı.

Titreşim ve rezonans önlemleri

-Doğal frekans ve kritik hız analizi yapılmalı.

-Dönüş yapan miller rezonans aralığının dışında çalıştırılmalı.

-Yapısal sönümlemeler artırılmalı.

-Montaj hassasiyeti sağlanmalı.