1. Genel bakış

Geniş yüzölçümü, hızla artan kentleşme ve büyük metropol alanlarına sahip olan Rusya, asansör sektörü için yüksek bir potansiyel sunuyor. Ülkede tahmini 500.000 asansör bulunuyor ve inşaat sektöründeki büyüme, yeni projelerin yanı sıra eski yapıların yenilenmesiyle birlikte her yıl bu sayının artmasına neden oluyor.

2. Pazar dinamikleri ve üretim durumu

2021 verilerine göre, yerli üretimin payı asansör kurulumlarının yaklaşık %75’ini oluştururken, Belarus gibi komşu ülkelerden gelen ürünlerin oranı %12,6 civarında seyrediyor. Shcherbinsky Asansör Fabrikası, pazarın %20’si (9,1 bin adet) ile öne çıkarken; Amerikan Otis’in Rusya’daki faaliyetleri, daha sonra METEOR Lift olarak yeniden yapılandırılarak %16’lık bir paya sahip oldu. Finlandiyalı KONE, İsviçreli Schindler, Alman ThyssenKrupp Elevator ve Yunan Kleemann gibi diğer uluslararası oyuncular da pazarın çeşitli segmentlerinde yer alıyor.

3. Jeopolitik gelişmeler ve sektörel dönüşüm

2022 yılında yaşanan jeopolitik ve ekonomik zorluklar, “büyük dörtlü” (Otis, Schindler, ThyssenKrupp ve KONE) gibi yabancı temsilcilerin Rus pazarından çekilmesine yol açtı. Bu süreçte yerli üreticiler, bileşen tedarikinde yaşanan kesintiler, artan inşaat malzemeleri fiyatları ve azalan tüketici talebi gibi zorluklarla mücadele ederken, faaliyetlerini sürdürmeye devam etti. Otis’in varlıklarının S8 Capital Holding’e devredilmesi, piyasada METEOR Lift gibi yeni ve güçlü bir oyuncunun ortaya çıkmasını sağladı.

4. Üretim, kurulum ve ekonomik zorluklar

Ulusal Asansör Birliği (NLS) Analiz ve İstatistik Komitesi verilerine göre, Rusya’da yılda 40 binden fazla asansör işletmeye alınmakta; 2021’de bu rakam 45,89 bine, önceki 12 ayda ise yaklaşık 44 bine ulaştı. 2023 sonunda asansör üretimi 27 bin adede yükselmiş, ancak 2019’a göre yalnızca %3 artış gözlemlenmiştir. Bu durum, 2022’de düşük baz etkisiyle birlikte artan metal maliyetleri, döviz dalgalanmaları ve işletme sermayesi sıkıntıları gibi etmenlerden kaynaklanmaktadır.

5. Modernizasyon ihtiyacı ve teknolojik altyapı

Eski Sovyet dönemine ait binalarda kullanılan asansör sistemleri, günümüzün güvenlik ve enerji verimliliği gereksinimlerini karşılamada yetersiz kalıyor. Moskova, St. Petersburg ve diğer büyük şehirlerde uygulanan modernizasyon projeleri, bu alandaki açığı kapatmayı hedefliyor. 2024 Temmuz’unda yayınlanan haberlere göre, apartman ve kamu binalarındaki 100 bine kadar asansörün değiştirilmesi gerekmekte; ancak mevcut sermaye onarım fonu bu ihtiyacın yalnızca %50’sini karşılayabilecek kapasitede.

6. İthal ikame ve temel bileşen üretimi

Sektörün en acil sorunlarından biri, kontrol sistemlerinin ve asansör mimarisi bileşenlerinin büyük ölçüde ithalata bağlı olmasıdır. Özellikle mikroelektronik ve “akıllı” kontrol sistemleri, Tayvan ve Çin gibi ülkelerden temin edilirken; frekans dönüştürücü üretiminde de yerli kapasite henüz oluşmamıştır. Meteor Lift gibi firmalar, AR-GE çalışmaları kapsamında yerli frekans konvertörü üretimine başlama yolunda önemli adımlar atmaktadır. Bu gelişme, ithalata bağımlı bileşenlerin azaltılması yönünde umut verici bir girişim olarak değerlendiriliyor.

7. Eğitim, personel yetersizliği ve teknolojik inovasyon

Asansör sektöründeki teknolojik yenilikler, nitelikli iş gücüne duyulan ihtiyacı daha da belirginleştiriyor. Sektör temsilcileri, özellikle uzmanlık gerektiren alanlarda yaşanan personel eksikliğine dikkat çekiyor. Eğitim kurumları ile işbirliği içinde gerçekleştirilen projeler ve fuar etkinlikleri (örneğin, Russian Elevator Week) sayesinde genç mühendislerin sektöre kazandırılması ve teknik bilgi birikiminin artırılması hedeflenmektedir.

8. Finansman ve yatırım beklentileri

Rusya Merkez Bankası’nın faiz oranını %19’a yükseltmesi, sermaye yoğun sektörlerde faaliyet gösteren asansör üreticileri için önemli bir maliyet unsuru oluşturuyor. Yüksek faiz oranları, kısa vadeli borçlanmaya dayalı işletmelerin maliyetlerini artırırken, tüketici kredilerindeki artış yeni inşaat projelerinin finansmanını da olumsuz etkileyebiliyor. Buna rağmen, 2023 yılında bina işletmeye alınan metrekarelerde ve imzalanan hisse katılım anlaşmalarında belirgin artışlar kaydedilmiştir.

9. Regülasyonlar ve yatırım planları

Gümrük Birliği’nin teknik düzenlemeleri kapsamında, 25 yıl hizmet veren tüm asansörlerin 15 Şubat 2025 tarihine kadar yenilenmesi zorunluluğu, sektörde geniş çaplı modernizasyon çalışmalarını zorunlu kılıyor. İnşaat Bakanlığı’nın açıklamalarına göre, mevcut asansör stokunun %15’inin değiştirilmesi gerekmekte; ancak mevcut finansal kaynaklar bu ihtiyacın yalnızca yarısını karşılayabilecek düzeydedir. Bu durum, ek kamu ve özel sektör yatırımları ile desteklenmesi gereken stratejik bir alan olarak öne çıkıyor.

10. Russian Elevator Week (REW) ve küresel işbirlikleri

2007 yılında Moskova’da temelleri atılan Russian Elevator Week, başlangıçta yerli üreticilere odaklanan küçük çaplı bir fuar olarak ortaya çıksa da, zamanla uluslararası arenada tanınan ve teknoloji ile inovasyonun merkezi haline gelen bir etkinliğe dönüşmüştür. 2013, 2015, 2019 ve 2021 yıllarında düzenlenen etkinlikler; Almanya, Çin, İtalya, Japonya gibi ülkelerden katılımcılarla zenginleşirken, 2023’de onuncu kez düzenlenen fuar 10 farklı ülkeyi kapsayan 7.000 metrekarelik bir alanda gerçekleşmiştir. REW, sektörün bilgi alışverişini, işbirliğini ve teknolojik inovasyonunu destekleyerek Rusya’nın asansör endüstrisinde küresel rekabet gücünü artırmaktadır.

11. Gelecek perspektifi

Kentleşme, yeni inşaat projeleri ve eski yapıların modernizasyonu, Rusya asansör sektörünün geleceğinde belirleyici rol oynayacaktır. Yerli üretimin payının 2024 başlarında %80’e ulaşması ve bölgesel dağılımda Merkezi Federal Bölge’nin üretimin yaklaşık %60’ını gerçekleştirmesi, yerli inovasyon ve teknolojik gelişmelerin önemini ortaya koymaktadır. Akıllı bina teknolojileri, IoT entegrasyonları ve dijital asansör çözümleri gibi trendler, sektörün rekabet gücünü artıracak; devlet teşvikleri ve uluslararası işbirlikleri de bu dönüşümü hızlandıracaktır.

 

Sonuç

Jeopolitik ve ekonomik zorluklara rağmen, Rusya asansör sektörü modernizasyon, inovasyon ve yerli üretim çabaları sayesinde önemli bir dönüşüm sürecine girmiştir. Hem altyapı hem de teknoloji alanındaki iyileştirmeler, sektöre uzun vadede sürdürülebilir büyüme ve global rekabet açısından avantaj sağlayacaktır. Bu dinamik yapının oluşturduğu fırsatlar, sektör oyuncularının gelecekte daha güçlü ve yenilikçi çözümler üretmelerine zemin hazırlamaktadır.